Megjithatë mos u shqetësoni. Rreziku më i mundshëm i kësaj situate është një luftë tregtare.

Në 2017, ekonomia globale u rrit me 3.8%, ritmi më i shpejtë që nga viti 2011, e cila u shoqërua edhe me një kthim në investimet e biznesit në të gjithë botën e pasur. Rritja e tregtisë globale u rrit me 4.9%, gjithashtu norma më e shpejtë e rritjes që nga viti 2011. Monedhat e tregjeve në zhvillim u vlerësuan kundrejt dollarit, duke e mbajtur inflacionin të ulët dhe borxhet në nivele të përballueshme, shkruan The Economist.

Në muajin prill, FMN-ja tha se kjo rritje ekonomike globale u bë “më e gjerë dhe më e fortë”. Që atëherë, ky shkëlqim ka filluar të zbehet. Së pari, anketat ekonomike në Europë morën një kthesë të keqe (rritja e parashikuar e GDP-së prej vetëm 1.6%, në vit në tremujorin e parë). Gjatë tremujorit të parë të këtij viti, edhe pjesa tjetër e botës ishte në po të njëjtën situatë.

Për shembull, rritja e Amerikës u ngadalësua në 2.3% në vit, nga 3% që kishte qenë në gjashtë muajt paraardhës. Në të njëjtën kohë, ekonomia e Japonisë u tkurr me 0.6%, duke i dhënë fund një rritjeje të vazhdueshme që nga fillimi i vitit 2016. Investitorët kanë filluar të pyesin veten nëse “koha e bollëkut global” ka mbaruar. Edhe politikëbërësit në Kinë, që duket se janë relativisht imunë ndaj ngadalësimit, e kanë marrë parasysh dobësimin e kërkesës së brendshme. Në mes të muajit prill, ata e lehtësuan politikën monetare, duke u lejuar bankave që të mbanin më pak rezerva.

Ndërkohë, rritja e ngadaltë e obligacioneve amerikane, si rezultat i pritjeve të inflacionit dhe normave më të larta të interesit, e ka kthyer vëmendjen në monedhat e tregjeve në zhvillim, të cilat kanë rënë me 5.4% që nga fillimi i prillit. Rënia e pesos e ka detyruar Argjentinën të kërkojë një garanci nga FMN-ja dhe të rrisë normat e interesit në 40%. Lira turke ka marrë një goditje, pjesërisht për shkak se Presidenti Rexhep Tajip Erdogan thotë se normat e ulëta të interesit ulin inflacionin. Më 15 maj, ai premtoi se do të këtë më shumë kontroll ndaj politikës monetare, pas zgjedhjeve të ardhshme.

Sipas të dhënave nga banka UBS, sondazhet e veprimtarisë në Kinë, Amerikë dhe Europë, kur kombinohen, janë më të larta se ato që kanë qenë gjatë dekadës së fundit. Ekonomia e Amerikës shpeshherë ngadalësohet në fillim të vitit, vetëm për t’u rimëkëmbur në muajt e tjerë, një fenomen i quajtur dhe i njohur si “sezonaliteti i mbetur”. Inflacioni bazë amerikan, i cili përjashton çmimet e paqëndrueshme të ushqimit dhe energjisë, tani është në 1.9%, sipas të dhënave të Rezervës Federale, nivel ky që është më poshtë objektivit të bankës qendrore. Dhe ekonomia ende nuk ka ndier ndikimin e plotë të shkurtimeve të taksave dhe rritjes së shpenzimeve që Presidenti Donald Trump i ka miratuar së fundmi.

Megjithatë, jashtë Amerikës, inflacioni është duke shënuar rënie thuajse kudo. Në zonën euro, ai është vetëm 1.2%, jo më i lartë se në fund të vitit 2016. Banka e Japonisë, së fundi e braktisi premtimin për të rritur inflacionin në 2% për vitin fiskal 2019, një objektiv të cilin ajo deri më tani e kishte shtyrë rreth gjashtë herë. Inflacioni, në shumicën e tregjeve në zhvillim, ka shënuar rënie.

Madje edhe në Britani, ku një rënie e madhe e paundit e shtyu inflacionin më lart se objektivi prej 2% në vitin 2017, ka rënë më shpejt se sa pritej. Për fat të keq, mekanizmi që mund të rrezikojë këtë situatë është forcimi i dollarit amerikan. Në teori, dollari në rritje duhet t’u lejojë amerikanëve të blejnë më shumë importe, duke nxitur ekonomitë e huaja. Në praktikë, një dollar në rritje mund të përbëjë kërcënim në tregjet në zhvillim, të cilat kanë borxhe të larta në këtë monedhë. Duke qenë se një pjesë e madhe e tregtisë është faturuar në dollarë, forcimi i kësaj monedhe do të reduktonte tregtinë midis vendeve të tjera.

Megjithatë ka edhe disa arsye të tjera, të cilat krijojnë siguri më të madhe kësaj here. Ndër dhjetë tregjet në zhvillim më të mëdha, vetëm Turqia dhe Argjentina kishin deficite më të larta se 2% të PBB-së në llogarinë e tyre rrjedhëse gjatë vitit 2017. Shumica e këtyre vendeve në zhvillim kanë borxhe në dollarë, të cilat nuk janë të mëdha në krahasim me madhësinë e ekonomive të tyre.

Një kërcënim tjetër është rritja e çmimit të naftës, që ka shkuar edhe deri në 80 dollarë amerikanë për fuçi, e cila do të rrisë inflacionin duke vendosur edhe norma më të larta interesi. Zakonisht Rezerva Federale e injoron inflacionin e përkohshëm të nxitur nga çmimet e energjisë. Parashikimi i ndikimit të çmimeve të naftës në ekonominë botërore është bërë më i ndërlikuar se sa ishte para revolucionit të shistit argjilor. Rreziku më i madh për ekonominë botërore mbetet mundësia e një lufte tregtare.

Z. Trump po negocion me Kinën dhe të tjerët me qëllim mbylljen e deficitit tregtar me Amerikën, por kjo është padyshim e vështirë me një dollar në rritje. Rreziku është se rritja e ngadaltë globale, e kombinuar me stimuj të vazhdueshëm në Amerikë, e thekson këtë problem dhe nxit proteksionizmin e z. Trump. Kjo mund të shkaktojë rënie që me të vërtetë do të ishte shqetësuese.