“Rruga e Qumështit” ka jetuar dy herë dhe për të “kujtuar” këtë jetë të dyfishtë janë yjet e saj: në përbërjen e tyre është shkruar një histori shumë e veçantë dhe komplekse.

E publikuar në revistën “Nature”, zbulimi i përket astronomit Masafumi Noguchi, i Universitetit japonez Tohoku, i cili në një model teorik ka rindërtuar evolucionin e “Rrugës së Qumështit” gjatë 10 miliardë viteve të fundit.

Modeli arriti për herë të parë të shpjegojë pse në “Rrugën e Qumështit” ekzistojnë dy familje shumë të ndryshme yjesh. Deri më tani dihet që galaktika jonë është e populluar në fakt nga yje të pasura me oksigjen, magnez, squfur, kalcium dhe titan dhe nga të tjerë në të cilët hekuri mbizotëron, ndërsa elementët e tjerë janë më pak të bollshëm.

Shpjegimi i këtij ndryshimi të thellë, sipas modelit të botuar në “Natyrë”, është se popullsia e dy yjeve janë formuar në dy periudha të ndryshme.

Dhjetë miliardë vjet më parë u lind brez i parë me shumë yje të mëdhenj dhe shpejt shpërtheu si “supernova”, duke hedhur në hapësirë elementët që i përbënin ato.

Këto të fundit do të kontribuonin më pas për të ushqyer yjet e tjerë, ‘motrat’ e të parëve.

Modeli gjithashtu tregon se rreth 7 miliardë vjet më parë, procesi i formimit të yjeve u ndal, pasi shpërthimet ndezën tepër gazrat, duke penguar krijimin e yjeve të reja.

Ndërkohë, shpërthimet e supernovave të tjera vazhduan të pasurojnë galaktikën e elementëve më të rëndë, siç është hekuri. Kur gazrat ftoheshin, një gjeneratë e re e yjeve të pasur me hekur filloi të dilte, duke përfshirë edhe Diellin tonë.

Kërkimi “më në fund dha një shpjegim për dëshminë vëzhguese të ekzistencës së dy grupeve të yjeve me prona të ndryshme kimike në afërsi të Diellit, me implikime shumë të rëndësishme për të kuptuar historinë e galaktikave si ‘Rruga e Qumështit’ dhe ‘Andromeda’, ashtu si dhe mekanizmat e formimit yjësor”, vë në dukje astronomi Marcella Marconi, i cili drejton Observatorin Capodimonte të Institutit Kombëtar të Astrofizikës (Inaf)./ATA/