Nga Qemal SAKAJEVA

Prof. Dr. Muharrem Carabregu, me shkollim në Prishtinë, Zagreb dhe SHBA, ishte gjeograf  dhe hartograf shumë i njohur në Kosovë,  autor i disa librave e studimeve, ndër ta “Kosova në hartat e vjetra”. Vite më parë, duke rrëfyer për udhëtimet e punës, i kishte  mbetur në mendje takimi me motrën e Fan Nolit, në vitin 1982. Në gazetën Rilindja të Kosovës, kishte lexuar se ajo jetonte në Ferez të Greqisë, diku pranë kufirit greko-turk, në vendkalimin Ipsala. Ato ditë do të udhëtonte për në Stamboll, ku mbahej një veprimtari ndërkombëtare e gjeografëve. Por  nuk i bëhej të kalonte pa kërkuar ku e kishte shtëpinë Sulltana, motra e Fan Nolit. Pasi hyri në Ferez, në këtë qytet në vijë të kufirit,  pyeti kamarierin e një restoranti:

“Po kërkoj të takoj një grua të moshuar me emrin Sulltana. Vëllai i saj dikur ka qenë kryeministër i Shqipërisë dhe quhej Fan Noli”.

Kamarieri nisi të bërtiste në sallë: “Kush është shqiptar këtu?”

U ngrit dikush dhe tha se ishte shqiptar. Nisi të bisedonte me Muharremin në shqip, por nuk mund të vazhdonte. Kur e pyeti për Sulltanën, tha se nuk e njihte.  Kamarieri nisi prapë të fliste me zë të lartë: “A e njeh kush Sulltanën që jeton në qytet?  Ajo e ka pasur vëllain president të Shqipërisë?”

Foli një grek: “E di cilën kërkon ky zotëria”. Hipën në makinë dhe shkuan te shtëpia e saj. Shumë vështirë e patën të bisedonin në shqip. Atëherë Muharremi i foli turqisht. Ata po bisedonin në një dhomë  të cilën Sulltana e kishte mbushur përplot me fotografi fetare të Nolit. Dikur ajo e pyeti: “Në çfarë partie je, djalë? A je në partinë e Nolit? A e di që ai ka qenë republikan?”

Muharremi u mendua pak dhe i tha: “Nolin e kam ideal”.

Atëherë, nipi i Sulltanës, që kishte kryer studimet në gjeologji në Selanik, por që nuk dinte shumë për Nolin, pyeti dhe Muharremi i tregoi për kontributin kulturor e politik të Nolit në përpjekje për emancipimin e njohjen e kombit tonë në botë, sidomos në Amerikë. I foli dhe për Revolucionin e Qershorit të vitit 1924. Nipi i Nolit ndjehej  krenar. Ai ishte i papunë dhe i kërkoi ndihmë nëse mund të punësohej në Kosovë. Kjo do ta ndihmonte të mësonte dhe gjuhën shqipe. Ndërkaq Sulltana hyri në bisedë dhe tha se ajo ishte lindur në Qytezë. I kujtohej kur e ka sjellë Noli nga Edreneja në Stamboll. Ajo qe 6 vjeçe dhe që atëherë kurrë nuk u takua më me Nolin. Djali i saj ishte rrobaqepës, kishte të hapur një dyqan që shumë vite të shkuara. Kur Noli ishte kryeministër, nipi i bashkë me një shok u nisën për në Tiranë, pasi kishin marë lajm nga Noli që të shkonin në Shqipëri e të shkolloheshin, se kështu do të mësonin mirë shqipen. Kur arritën në kufi, çdo shpresë u rrënua, gjithë ai gëzim u shua: morën vesh se qeveria e Nolit ra!

“Këtë takim a ta fiksojmë në fotografi?”, u tha Muharremi.

Më vonë Muharremi u interesua përsëri gjatë udhëtimeve për në Turqi, por nuk e takoi dot më. Sulltana nuk jetonte. Ajo kishte ndërruar jetë pa mundur të vinte në Shqipëri. Sa shumë miq partie erdhën nëpër dhjetëvjeçarë, nga të pesë kontinentet, u shpenzua për ta, dhe, ku janë? Ndërsa mjaft shqiptarë të këtij vendi të ndarë, me bij e bija të hedhur nëpër botë si të truar, s’mundën të bëheshin as miq të Shqipërisë.  Edhe Sulltana.