Nga Sadi Hoti*
Një “tra”, një taksë dhe protesta e një komuniteti të varfër por krenar, hoqën fasadën e Rilindjes për “policinë që duam” dhe reformën në drejtësi. Realiteti acarues nga padrejtësitë e kryera në emër të ligjit u shfaq live. Protesta e kuksianëve tha shumë për atë pjesë të shtetit që u përfshi në dhunimin e tyre.
Disa institucione bashkë brenda pak orëve, llogaritën dëmet materiale, identifikuan autorët, “kopsiten” letrat, arrestuan në mes të natës, dhe gjykata pasi pa provat burgosi gjysmën e “kriminelëve”. Drejtësia u vendos! Kështu tha qeveria, por ndodhi e kundërta.
Institucionet shtetërore me veprimet e mosveprimet e tyre, në bashkëpunim shkelën ligjet dhe treguan se, janë të paafta të parandalojnë dhe administrojnë protestat e drejta, por me përplasje. Për pak kohë të fituar, qeveria po fut gjithë vendin në një cikël krizash, menaxhimi i të cilave angazhon institucione që normalisht merren më probleme të tjera të mprehta të sigurisë kombëtare.
Moralisht e shpirtërisht Shqipëria është e përfshirë në tensionet Kosovë- Serbi, gjeografikisht jemi në një rajon që mbart konflikte për territor mes Greqisë e Turqisë, dhe juridikisht jemi pjesë e një aleance, NATO-s, në kontradikta të mprehta me regjimin e Putin në Rusi. Ky mozaik kërcënimesh kërkon që Shqipëria të jetë në një nivel të lartë performance, sigurisht aq sa ka kapacitet. Por Kukësi na tregoi një të vërtetë që nuk është rast i shkëputur, por reflektim i situatës së brendshme që kanë disa institucione.
Policinë e Shtetit e ka marrë rrokullima që në vitin 2013. Ish-ministri që e mbulonte është nën hetim për trafik narkotikësh në bashkëpunim, tre drejtues të lartë janë në kërkim për të njëjtën arsye, shumë të tjerë “presin” për t’u akuzuar. Shkatërrimin e policisë që e filloi S. Tahiri, i akuzuar për lidhjet e tij më krimin pa u bërë ministër, nuk mund ta riparojë Xhafa me problemet e tij në diktaturë e të vëllait trafikant.
Fillimi i reformës në drejtësi në Prokurorinë e Përgjithshme me një paligjshmëri nuk ishte ogur i mirë. Një pemë e kalbur e mbjellë më leje, po u zëvendësua më një tjetër të kalbur, por të mbjellë pa leje, jo vetëm që nuk jep, por edhe shuan shpresat për frute. Prokurorja e Përgjithshme e përkohshme u vendos ashtu siç nuk duhej. Ndryshe do ishte një krye/prokuror që ka mbështetjen e pozitës dhe opozitës, ka kaluar në vetting, dhe nuk lejohet të rizgjidhet. Edhe sikur zonja Marku të jetë profesioniste me integritet, tundimi për t’u rizgjedhur “i thotë” se kjo maxhorancë duhet përkrahur, ato do e rizgjedhin, pavarësisht vullnetit të opozitës. Këtu merr fund edhe pavarësia, paanësia dhe besimi tek prokuroria.
Gjykatësit e tulatur nga vetting, e të kërcënuar nga një proces që dihet se është i trukuar e do përfundojë “si të sillesh”, i detyron të pranojnë atë që qeveria synon . Ndryshe, humbasin punën, pastërtinë e emrit dhe mund të përfundojnë edhe më keq.
Ka edhe një institucion tjetër që punën e ka sekret e nuk dihet si ka vepruar në rastin e Kukësit. Megjithatë kushtet edhe atje janë pjekur që të ketë reaguar njëlloj si “satelitet” e tjerë të qeverisë. Shenjat u dhanë që kur drejtuesi i ri u emërua zv/drejtor. Mediat pranë qeverisë, të lidhura më grupe mafioze e antishqiptare heshtën, ndërsa për shefin e tij të asaj kohe nuk kishin ndalur asnjë çast, atë jo vetëm që e kishin “argëtuan” më shumë të dashura ndërkombëtare, por i nxorën edhe shkresat sekrete në media.
Drejtuesi i ri, megjithëse i komanduar, vendimet e para i përdori për të ulur në detyrë shumë ish-kolegë, që njëkohësisht ishin pjesë e kishin rol kryesor në sukseset e institucionit. Punonjësit e administratës shtetërore nuk ulen në detyre sepse drejtuesi cinik nuk i pëlqen apo pëlqen të tjerë më shumë, por nga performanca në punë. Po ashtu veprohet edhe me ato që emërohen e ngrihen në detyrë. Do të jenë interesante argumentet e drejtorit të ri para komisionit parlamentar të sigurisë lidhur me dobinë që ka institucioni nga ish-oficerët e sigurimit në vitin 2018, në një kohë që nuk kanë punuar mirë as në diktaturën e para 1990-s, janë liruar disa herë me motivacione të qarta për mosplotësim detyrash, korrupsion, shpërdorim detyre, e të tjera që mund të dalin më vonë…
Eksperienca dhe pasioni për peshk nuk mjaftojnë për t’u bërë drejtues. Pikërisht momente të tilla, kur duhet të mbash fort institucionin, ta respektosh e ta trajtosh jo si pronë të dikujt, por si aset kombëtar, dallohet lideri me integritet. Ky institucion rrezikon të kthehet në një drejtori të ngjashme më policinë e shtetit, por pasojat do të jenë më shumë të rënda. Institucionet e sigurisë nuk mund të jenë të njëanshme, të punojnë kundër një figure krimi, e të vegjetojnë apo më keq, të bëhen pjesë më të tjerat. Disa krime mbivendosen pjesërisht. Për shembull, trafiku i narkotikëve me kompleksitetin dhe potencialet financiare, njerëzore e logjistike mund t’i shërbejë një aktiviteti terrorist në të gjitha fazat.
Njësimi i institucionit të vetëm që kishte shpëtuar pa u bërë “pis nga veset” e maxhorancës, si trafiqet, shpërdorimi i fondeve publike, shkelja e të drejtave të qytetareve, cenimi i integritetit territorial nga marrëveshja e detit e të tjera, do i rezervojë drejtuesve të rinj të njëjtin fat me qeveritarët e korruptuar. Edhe ato që i promovuan e i përkrahen, tashmë të zhgënjyer, nuk do jenë në gjendje t’i mbrojnë.
Sot protestuesit e Kukësit duket se janë harruar. Ato vazhdojnë të qëndrojnë padrejtësisht në qeli nga veprimet e paligjshme të dy pushteteve, ekzekutivit dhe drejtësisë. Situata e tyre fizikisht në burg, dhe mijëra të tjerave psikologjikisht e financiarisht “në burg” është me pak shpresë. Reformat tashmë janë vetëm një iluzion, përformanca e tre pushteteve nuk përmirësohet duke arnuar njërin që ai të rregullojë të tjerët, ndodh e kundërta, të tjerët e prishin atë. Në Shqipëri funksionon dhe ka përkrahje vetëm një mënyrë, ndërprerja nga partnerët e huaj e “oksigjenit” politik për çdo maxhorancë abuzive, format e tjera janë vetëm teori.
*Specialist për sigurinë
