Małgorzata Gersdorf ishte Shefe e Gjykatës Supreme të Polonisë, kur, në vitin 2017, partia qeverisëse “Ligj dhe drejtësi” ndryshoi vetëm me votat e saj mënyrën e strukturimit të gjykatave të larta në atë vend.

Në një letër të hapur drejtuar popullit polak në dhjetor 2017, kryegjyqtarja polake thotë se: “Asnjë forcë politike nuk lejohet të shkatërrojë strukturat kushtetuese të Shtetit, si një forcë pushtuese. Unë po paralajmëroj qeverinë: Ju po ecni pa kujdes drejt humnerës, në të cilën e gjithë Kombi mund të bjerë në fund”.

Letra e Małgorzata Gersdorf është një testament mbi nevojën për forcimin e parimit të ndarjes së pushteteve dhe rreziqet që i vijnë këtij rregulli të përbotshëm nga forcat politike, të cilat në një moment të caktuar, kanë në dorë super-pushtet.

Letra publike

Të nderuar, Gratë dhe burrat, Qytetarët e Republikës së Polonisë!
Unë kam një detyrim të flas në një moment kthese për të gjithë ne, të motivuar nga reflektimi i nenit 1 të Kushtetutës sonë, që përcakton se Republika e Polonisë do të jetë e mira e përbashkët për të gjithë qytetarët e saj.

Dita ka ardhur kur në vend në zemër të Evropës, Shefi i Gjykatës Supreme po largohet nga zyra e saj gjatë ushtrimit të mandatit. Të gjitha këto shkaktohen nga veprimi i akteve të Kuvendit që vetëm në pamje sillen si të ligjshme.

Puçi i shtetit kundër strukturës së një prej institucioneve më të rëndësishme shtetërore është duke u zhvilluar. Për të qenë të sigurt, jo me forcat e armatosura apo trupat paraushtarake, por “vetëm” duke keqpërdorur institucionet juridike të cilat, sipas një formulari të njohur të “Gustav Radbruch”, përbëjnë një ‘ligj pa ligj’. Është kaluar Rubikoni (i njohur në Antikitet si lumi, në të cilin kaloi Jul Çesari, ku zhvilloi luftën e fundit para se të bëhej diktator absolut). Askush nuk u mundua as ta mbulonte faktin që po “merrej” Gjykata Kushtetuese.

Jo vetëm që nuk janë marrë parasysh mendimet e akademisë polake dhe të huaj, por edhe ankesat nga OJQ-të polake dhe autoritetet e njohura nga Polonia dhe jashtë vendit, si dhe opinionet e njerëzve të thjeshtë. Partia politike qeverisëse (Ligj dhe Drejtësi), udhëheqja e së cilës ka rishkruar mekanizmat për ndërtimin e autokracisë nën kontrollin e pushtetit të saj, më në fund përpiqet të diktojë edhe vendimmarrjen e gjykatave.

Për të arritur këtë objektiv, ata kanë nevojë për gjyqtarë të dobët. Gjyqtarët në detyrë, që preferojnë t’i binden ligjeve dhe jo komandave politike, po hiqen me dhunën ligjore, domethënë duke bërë sikur po kryen dhe zbatohen veprime ligjore.

Ne jetojmë në botën e iluzionit, duke lexuar hijet e ligjeve.

Nuk ka ndonjë justifikim moral apo ligjor për përgjegjësin për shkatërrimin e sundimit demokratik në Poloni, siç thuhet në nenin 2 të Kushtetutës!

Çdo ligj që bie ndesh me parimin e pavarësisë së gjykatave, duke përfshirë Gjykatën Supreme, thyen të drejtën themelore kushtetuese të çdo qytetari, duke qenë pjesë përbërëse e jo vetëm kulturës sonë evropiane, por edhe një standard ndërkombëtar të vendosur, të sanksionuar, ndër të tjera, në nenin 14 të Konventës Ndërkombëtare për të Drejtat Civile dhe Politike.

Do të doja të më mirëkuptonit: nuk e mbroj pozitën time. Unë mbroj parimet. Unë kam vijuar punën si Presidenti i Parë i Gjykatës së Lartë përkundër sulmeve personale të përditshme, detit të gënjeshtrave dhe manifestimit të përbuzjes. Të thuash se është një detyrë e vështirë, do të thotë të heshtësh për shumë gjëra!

Unë, megjithatë, kam këto ngacmime të ndërgjegjes për përfaqësimin e kombit: si gjykatës dhe Shef i Gjykatës së Lartë, mora mandatin nga duart e Presidentit të Republikës, si përfaqësuesi suprem i shtetit (neni 126 (1) të Kushtetutës) të zgjedhur nga sovrani, që është Populli i Polonisë.

Kështu që mandati im është të paktën po aq i fortë sa ai i dhënë deputetëve. Unë u betova për të ruajtur sundimin e ligjit dhe unë nuk do të përkulet ndaj presionit. Nëse bëj, kjo do të thotë të jap pëlqimin tim për paligjshmërinë dhe padrejtësinë, për shkatërrimin e sundimit të ligjit.

Unë paralajmëroj qeverinë: mos e thyeni kontratën sociale të shkruar në formën e Kushtetutës. Ju ecni pa kujdes përgjatë humnerës, në të cilën e gjithë Kombi mund të bjerë më në fund. Siç është vërejtur me të drejtë në Deklaratën Amerikane të Pavarësisë të vitit 1776: “Në të vërtetë, kujdesi do të diktojë që qeveritë e vendosura gjatë nuk duhet të ndryshohen për shkaqe të lehta dhe të përkohshme […]. Por kur një tren i gjatë abuzimi dhe uzurpimi, duke ndjekur pa ndryshim të njëjtin Objekt, shfaq një qasje për t’i reduktuar ato nën despotizmin absolut, është e drejta e tyre, është detyra e tyre, të hedhin një qeveri të tillë dhe të ofrojnë roje të reja për sigurinë e tyre të ardhshme . ”

Unë po u bëj thirrje qytetarëve të lexojnë Kushtetutën Polake dhe të nxjerrin konkluzionet e tyre. Për interesin tuaj, shiheni mënyrën se si po vepron qeveria, duke kujtuar në të njëjtën kohë se ai që fiton zgjedhjet demokratike mban pushtetin jo vetëm për elektoratin e vet, por në emër të Popullit.

Asnjë forcë politike nuk lejohet të shkatërrojë strukturat kushtetuese të Shtetit, si një forcë pushtuese.

Mbi të gjithë, idea kryesore e të mirës së përbashkët është gurthemeli jo vetëm Kushtetutës polake, por edhe doktrinës shoqërore, aq afër besimtarëve. Kështu shkelja e tij nuk është vetëm e paligjshme, por, për më tepër, thellësisht e pamoralshme.

Ne, Njerëzit e Polonisë, nuk e bëjmë dhe nuk mund të japim pëlqimin për të!

Małgorzata Gersdorf