Nuk ishte ndonjё habi e madhe, qё tё 27 krerёt e shteveve dhe qeverive tё BE nё samitin e posaçёm nuk ranё dakord as pёr kuadrin buxhetor tё 7 viteve tё ardhshme. Hendeku ёshtё shumё i madh. Pozicionet tё pandryshuara. Paguesit duan tё japin vetёm 1000 miliardё euro, vendet pritёse kёrkojnё deri nё 1300 miliardё euro.
Por problemi nuk qёndron vetёm tek paratё, por mё shumё tek struktura. Nё buxhetin e planifikuar pёr 7 vitet e ardhshme, mund tё kuptosh, se si e pёrfytyron BE tё ardhmen e saj. Komisioni Europian kёrkon me njё „green deal”- marrёveshjen e gjelbёr tё arrijё mё shumё nё drejtim tё klimёs dhe ruajtjes sё mjedisit. Krahas kёsaj, politikanёt e BE rendisin edhe njё sёrё sfidash tё ardhshme pёr bashkёsinё europiane. Mbrojtjen e kufirit, migracionin, digjitalizimin, sektorin e mbrojtjes. Parё nё synimet qё kishte para fillimit tё tij, samiti i BE nuk shёnoi ndonjё progres nё qёllimet e tij pёr projektbuxhetin e debatuar. Ende dy tё tretat e fondeve rrjedhin nё ekonominё bujqёsore dhe nxitjen e zhvillimit tek rajonet mё tё varfra, tё ashtuquajturat fondet e kohezionit.
Drejtimi i gabuar
Struktura e buxhetit vendos pikёrёndesa tё gabuara. Kёtё mendim kanё tё paktёn ato vende anёtare qё nuk pёrfitojnё nga fondet “e dikurshme” pёr bujqёsinё dhe kohezionin. Mbёshtetja e ekonomisё bujqёsore mbetet puna kryesore e BE, kundёrpёrgjigjen tё tjerё, psh. vende si Franca qё merr njё shumё tё madhe tё mbёshtetjes. Por ka edhe nga ata anёtarё qё i duan tё dyja, fondet “e vjetra”, por edhe fondet “e sё ardhmes”, dhe kёrkojnё njё buxhet mё tё madh. Pas largimit tё Britanisё sё Madhe nga BE si njё pagues i madh nё shumёn e pёrgjithshme tё BE, paguesit neto tё BE janё shumё ngurrues kundrejt rritjes sё buxhetit. Mjafton mbushja e boshllёkut qё lenё britanikёt, ajo ёshtё e shtrenjtё.
Tё dyja kampet nё samitin e posaçёm tё BE nё Bruksel lёvizёn disa centimetra, por rruga pёrpara shёnon edhe disa metra tё tjerё. E nuk bёhet fjalё vetёm pёr shumёn e pёrgjithshme dhe pikёrёndesat programatike, por edhe pёr atё qё shpesh harrohet nё grindjen pёr paratё, pёr solidaritetin.
Thelbi i bashkimit europian ёshtё pёrceptimi i interesave tё pёrbashkёta dhe njё pёrngjasim i standarteve jetёsore. Me Poloninё dhe Hungarinё nga ky solidaritet janё shkёputur tё paktёn dy vende europiane, sepse tё dyja i kanё hedhur poshtё disa parime ligjore dhe nuk pranojnё tё marrin migrantё. Pse duhet tё presin ato tё njёjtat pagesa solidare si anёtarёt e tjerё besnikё tё shtetit ligjor? Kuadri i ri buxhetor duhet tё pёrdoret qё tё disiplinohet Polonia dhe Hungaria. Kёtё shans duket se krerёt e shteteve dhe qeverive nuk po e pёrdorin.
Do duhen disa samite tё tjerё
Me sa duket nё emёr tё ujdisё, vendet anёtare janё tё gatshme tё heqin dorё nga verifikimi i gjerё i pёrmbushjes sё parimeve tё shtetit tё ligjor para lёshimit tё mjeteve financiare. Kjo sinjalizon vetёm, se nё BE mund tё bёsh çfarё tё duash, por paraja nё fund rrjedh. Kjo e gёzon kryeministrin hungarez, Viktor Orban qё BE-nё e talli sё fundmi si njё aktivitet bla-bla-bla. Ai ka tё drejtё vetoje si anёtarё tё tjerё tё samitit. Kursi i tij nacionalist-populist kёshtu fiton. Po kёshtu mund tё gёzohet edhe udhёheqja polake. Megjithё kritikat pёr pengesat qё u krijohen gjykatёsve polakё, BE nuk ёshtё nё gjendje t’i diktojё rregullat e saj Varshavёs. Polonia dhe Hungaria i kanё injoruar paralajmёrimet, procedurat, vendimet e gjykatёs.
Nuk duhet tё ketё njё kuadёr buxhetor pa pranimin e shtetit tё sё drejtёs. Prandaj Angela Merkel bёri mirё qё e la tё dёshtojё ky samit. Do tё duhen disa samite tё tjerё, pёr tё arritur tё paktёn emёruesin mё tё vogёl tё pёrbashkёt. E nё fund buxheti nuk do tё jetё as i orientuar nga e ardhmja dhe as nuk do tё pёrcaktojё drejtimin e sё ardhmes. 27 vendet anёtare do tё bien nё ujdi me shumё zhurmё diplomatike, sepse duhet tё bien nё ujdi. Ndryshe BE nuk do tё funksiononte mё. E kёtё nuk e do askush nё tryezёn e rrumbullakёt.
