Nga Daniel Laufer,
Acromax Media raporton shkelje të pretenduara të të drejtave të autorit në platforma të tilla si Facebook dhe kështu bën që përmbajtja gazetareske të zhduket nga Interneti. Kompania me qendër në Hamburg ka punuar, mes të tjerash për partinë në pushtet në Shqipëri. “Reporterët pa Kufij” e konsiderojnë këtë një përpjekje për të shtypur gazetarinë e pavarur.
Një kompanie gjermane i ishte fshirë nga interneti, në veçanti nga Facebook disa video që kritikonin qeverinë shqiptare. Si arsye citohet shkelje të pretenduara të së drejtës së autorit. Mediat dhe aktivistët e pavarur preken gjithashtu. Ata bëjnë akuza serioze: Acromax Media po ndihmon qeverinë shqiptare të kufizojë lirinë e shtypit dhe lirinë e fjalës. Kompania mohon akuzat. Sidoqoftë, një hetim i përbashkët i netzpolitik.org dhe ARD FAKT tregon se ai mund të ketë ndikim të konsiderueshëm në vend.
“Ne jemi të detyruar të mos jemi kritik ndaj qeverisë. Kjo na pengon të bëjmë punën tonë, ” thotë Viola Keta, kryeredaktore e Faktoje. Në tetor, portali shqiptar për kontrollimin e fakteve raportoi rreth Kopshtit Botanik të Tiranës, një nga parqet e fundit të mbetura në kryeqytet. E ardhmja e kopshteve është e pasigurt: Ato i përkasin universitetit, por administrata e qytetit dëshiron të marrë. Mosmarrëveshja është në të vërtetë një temë klasike lokale: Kur një politikan i nivelit të lartë lokal pretendon se vetëm ata që japin ryshfet rojeve të sigurisë mund të hyjnë në park, Keta dhe kolegët e saj kontrollojnë deklaratat dhe zbulojnë se ai nuk po thotë të vërtetën. Ata i prezantojnë gjetjet e tyre në një video në faqen e tyre në Facebook.
Regjistrimet janë të turpshme për administratën e qytetit. Në ditën e publikimit, Faktoje,al merr një email nga Facebook. Ku thotë, “Videoja jote është bllokuar sepse përmban 26 sekonda muzikë, tingull ose video në pronësi të Acromax Media.” Gazetarët e ngarkojnë përsëri atë më vonë, këtë herë në YouTube.
Acromax Media me sa duket ka shkaktuar një valë fshirjesh
Neritan Sejamini, kryeredaktor i “Exit News”, ka përjetuar probleme të ngjashme. Portali i tij raporton në mënyrë kritike për punën e qeverisë, përfshirë planet e kryetarit të bashkisë së Tiranës, Erion Veliaj, një nga politikanët më të fuqishëm të vendit. Gjatë fushatës së tij elektorale, ai kishte premtuar në televizion të mos vazhdonte me dhënien e lejeve të reja të ndërtimit. Që kur mori detyrën, ai duket se ka ndryshuar mendje.
“Exit News” ka ngarkuar disa video në Vimeo në të cilat deklaratat e mëparshme të kryetarit bashkohen me fotot aktuale të vendeve të mëdha të ndërtimit. Mesazhi është i qartë: Kryetari e theu premtimin e tij. Por këto postime gjithashtu janë pikasur dhe zhdukur nga interneti. “Ka shumë raste në të cilat Acromax Media ka ndërhyrë për të marrë video jashtë linje që kanë mbajtur përgjegjës politikanët,” thotë Sejamini. Videot në faqet e aktivistëve në Facebook të cilët kundërshtojnë planet e qeverisë janë fshirë gjithashtu. Nuk është më e mundur të përcaktohet se sa poste janë prekur. “Nisma Thurje” gjithashtu ankohet për kufizime. Në Shqipëri, organizata po lufton korrupsionin. Sipas një raporti të “Transparency International” të vitit 2014, korrupsioni është një problem serioz në vend. Vështirë se asgjë është përmirësuar që nga atëherë, sipas një vlerësimi të vitit të kaluar. “Ne duam të promovojmë demokracinë në Shqipëri”, thotë Baroel Feza, një nga zëdhënësit e “Nisma Thurje”. Tani shumë prej kolegëve të tij u janë zhdukur profilet në Facebook – për shkak të shkeljeve të pretenduara të së drejtës së autorit.
Netzpolitik.org dhe ARD FAKT kanë marrë mesazhe të shumta në të cilat Facebook ka njoftuar operatorët e faqeve për fshirjet. Një emër vazhdon të shfaqet pa pushim: Acromax Media.
Kompania nënshkroi kontrata me pothuajse të gjitha stacionet kryesore televizive të Shqipërisë
Kompania është e vendosur në një ndërtesë tregtare në rrugën më të shtrenjtë të biznesit në Hamburg. Asnjë panel zileje ose kuti postare me emrin e kompanisë nuk është e dukshme atje. Nuk ka asgjë për të sugjeruar që një nga kompanitë më të fuqishme në peizazhin mediatik të Shqipërisë ndodhet në katin e dytë të një zyre me qera.
Acromax Media ka marrë të drejta të mëdha për përdorimin në internet të transmetimeve televizive dhe gjithashtu ka lejen për të ndërmarrë veprime kundër shkeljeve të të drejtave të autorit me iniciativën e vet. Kjo shprehet qartë në një kontratë që kompania ka nënshkruar me një nga kompanitë më të mëdha mediatike shqiptare, e cila është siguruar nga netzpolitik.org dhe ARD FAKT *.
Në këtë kontratë specifike, Acromax Media siguron gjysmën e të gjitha të ardhurave të krijuara nga përmbajtja në internet. Se sa para fiton me të vërtetë ndërmarrja përmes biznesit të saj me transmetuesit shqiptarë është diçka që dëshiron të mos e deklarojë.
Kompania deklaron se ka kontrata me më shumë se 95 përqind të të gjitha stacioneve televizive shqiptare. Ky pozicion në treg – në sytë e “Reporterëve pa Kufij”, është një problem. “Diçka e tillë hap derën e keqpërdorimit të pushtetit mediatik për interesa politike dhe ekonomike”, thotë CEO i RsF për Gjermaninë, Christian Mihr.
Ai thotë se mediat më të rëndësishme të Shqipërisë janë në duart e vetëm disa njerëzve, shumica e të cilëve kanë lidhje të ngushta me politikën. Shumë prej pronarëve gjithashtu i fitojnë paratë e tyre në industrinë e ndërtimit, e cila varet nga kontratat e qeverisë.
“Reporterët pa Kufij” i vëzhgojnë me shqetësim këto kushte. “Sot më të rëndësishmet janë media e pavarur online që publikon informacione që janë goditëse ndaj atyre që janë në pushtet,” thotë Mihr.
“Reporterët pa kufij” akuzojnë kompaninë se abuzojnë me të drejtat e autorit
Organizata është gjithashtu në dijeni të akuzave kundër Acromax Media. “Sipas mendimit tonë, ky është një rast i abuzimit të qartë të të drejtave të autorit për të kufizuar gazetarinë dhe informacionin e pavarur.” – Thotë Mihr
Aldor Nini na mirëpret me një këmishë të bardhë dhe xhaketë të errët në një sallë konferencash me pamje nga lumi Alster. Drejtori i Përgjithshëm i Acromax Media është 36 vjeç. Ai na thotë se ai në të vërtetë vjen nga industria e IT. Sot ai është gjithashtu aktiv në industrinë gjermane të argëtimit. Ai u bë pjesë në jurinë e çmimit të muzikës ECHO dhe ishte i ftuar në konkursin “Miss Germany”.
Nini ka një pasaportë gjermane dhe ka lindur në Tiranë. Me kompaninë e tij, ai drejton kanalin “ArkivaShqip”, sipas Fondacionit Otto Brenner midis qindra kanaleve më të mëdha gjermane në YouTube në vitin 2018. Videot muzikore shqiptare që ngarkuan Acromax Media janë shikuar më shumë se 5 miliardë herë.
A është rastësi që kompania kishte fshirë postime që kritikojnë qeverinë? Ai dyshon se punonjësit e tij janë në gjendje të dallojnë se në çfarë mase përmbajtja e postimeve është politike, thotë Nini.
Netzpolitik.org dhe ARD FAKT biseduan me të për disa nga videot që kompania e tij i kishte fshirë. Drejtori i Përgjithshëm shpjegon se asnjë nga ato raste nuk kishte vend për diskutim. “Në disa raste, logot e klientëve tanë ishin hequr, nuk u citua asnjë burim ose nuk kishte shqyrtim të kontekstit, siç kërkohet nga e drejta e autorit dhe citimit në Gjermani,” thotë Nini. Videot thjesht kishin shkelur ligjin e të drejtave të autorit.
Ajo që ai thotë është të paktën pjesërisht e vërtetë. Disa nga videot në të vërtetë nuk kanë përmendur një burim. Por dyshimet për këtë arsyetim mbesin. Videoja nga Faktoje.al, për shembull, është një postim origjinal për të cilin gazetarët zhvilluan edhe intervistat e tyre. Në fragmentet e shkurtra, të cilat portali i kontrollit të fakteve nuk i ka filmuar vetë, emri i stacionit shqiptar “Top Channel” mund të shihet në të gjithë videon.
Në një artikull të botuar nga “Exit News” mbi politikën e dyshimtë të ndërtimit në Tiranë, fragmenti i përdorur u tregua gjithashtu në kontekst. Për më tepër, adresa e Internetit e “Top Channel” është qartë e dukshme në ekran. Sidoqoftë, ajo ishte fshirë.
Acromax Media punon për partinë shqiptare në pushtet
Nini pohon se e gjithë kjo nuk ka asnjë lidhje me politikën. Në fund të fundit, thotë ai, kompania e tij ka raportuar edhe shkelje të të drejtave të autorit në video që portretizojnë punën e kryeministrit Edi Rama në një dritë pozitive – në total ai përpunon miliona video. Sipas tij, “në të vërtetë nuk ekziston fare” një marrëdhënie me qeverinë. Në fakt, lidhjet me të fuqishmit e vendit fillojnë me partneren e tij Anxhela Faber. Ajo gjithashtu punon për kompaninë, si Zyrtare Kryesore e Operacionit. Disa raporte për shkelje të pretenduara të të drejtave të autorit kanë emrin e saj.
Njerka e Anxhela Faberit është ambasadorja shqiptare në Shtetet e Bashkuara, e propozuar nga qeveria e Ramës vetëm disa muaj pas zgjedhjes së tij. Një foto tregon Anxhela Faber gjatë vizitës inauguruese të njerkës së saj në Zyrën Ovale, ngjitur me Presidentin e atëhershëm të SHBA Barack Obama.
Në vitin 2019, kompania kishte një klient tjetër të rëndësishëm përveç kompanive mediatike. Në të njëjtën periudhë në të cilën u bënë të njohura fshirjet me përmbajtje kritike, Acromax Media punoi për Partinë Socialiste të Ramës (PS), ku Kryetari i bashkisë së Tiranës Veliaj është gjithashtu anëtar.
Sipas Ninit, PS është e vetmja parti politike me të cilën kompania e tij ka punuar direkt. Me sa duket Acromax Media i kishte këshilluar ata vetëm për çështje të drejtave të autorit. Në disa raste vetë kompania kishte raportuar shkelje.
Luftoni kundër “lajmeve të rreme” në emër të partisë qeverisëse?
Kohët e fundit në gusht të vitit të kaluar, Nini kishte treguar një fushë të mëtejshme të aktivitetit. Në atë kohë, ai kishte pohuar se Acromax Media ishte në një marrëdhënie biznesi me PS me qëllim raportimin e të ashtuquajturave lajme të rreme për anëtarët e partisë në Facebook. Netzpolitik.org dhe ARD FAKT kanë marrë mesazhe që ai i ka dërguar një gazetari nga “Exit News”.
Një keqkuptim, thotë ai sot. Nini pretendon se ndërmarrja e tij kurrë nuk ka ndjekur nga pas “lajme të rreme” në emër të partisë në pushtet dhe se ai gjithashtu nuk ia ka “idenë” se pse e shkruajti këtë – “ishte shumë kohë më parë.”
As PS dhe as zëdhënësi i Kryeministrit Edi Rama nuk iu përgjigjën pyetjeve në lidhje me Acromax Media. Nini thotë, PS nuk është më klient i tij. “Nuk kishte asnjë bazë ekonomike për bashkëpunim të mëtejshëm.” Sipas tij, PS pagoi maksimumi 500 Euro për shërbimet e tij.
Sipas “Reporterëve pa Kufij”, megjithatë, shuma e vogël nuk ndryshon sensitivitetin e çështjes. “Problemi mbetet i njëjti”, thotë Christian Mihr.
Sipas mendimit të tij, kur një kompani mediatike si Acromax Media merr urdhra nga një parti në pushtet, është e mundur të ushtrohet ndikim i motivuar politikisht. “Interesat e korporatave dhe ato politike janë thuajse të pashmangshme në konflikt me njëra-tjetrën.”
Kërcënimet e veprimit juridik kundër mediave kritike
“Exit News” e quajti këtë kompani ‘mjeti i qeverisë shqiptare për censurim në internet’. Që atëherë, Aldor Nini ka qenë në sulm. Ai e sheh denoncimin e mediave për fshirjet në Facebook si një sulm ndaj kompanisë së tij.
Verën e kaluar, ai njoftoi se do të padiste 21 media që kishin raportuar për fshirjet, përfshirë “Exit News”. Me sa duket asgjë nuk ka ndodhur akoma. Nini tani madje pretendon se nuk mund të ndërmarrë asnjë veprim kundër medias: Ai nuk ka një adresë fizike për të dërguar një proces gjyqësor.
Për të përcaktuar një adresë të tillë, përfaqësuesit e kompanisë së tij madje shkuan në një adresë të supozuar të “Exit News” dhe pyetën fqinjët për kryeredaktorin Sejamini. “Askush nuk e njihte atë ose kompaninë,” thotë Nini. Ai tregon pamjen e një media online misterioz me qëllime të pandershme.
Netzpolitik.org dhe ARD FAKT kontrolluan adresën që “Exit News” kishte shënuar në faqen e saj në kohën e kërcënimit të Nini – dhe e gjetën Sejaminin atje në zyrën e tij. Ne gjithashtu kemi marrë një letër pushimi dhe dëshirore që Acromax Media duket se i ka dërguar në të njëjtën adresë *. Sipas Sejaminit u dërgua me sukses – me postë.
Nini bën një pretendim tjetër që duket i çuditshëm. Një pretendim aq serioz sa që mund të prishë besueshmërinë e “Exit News” nëse është e vërtetë.
Fushatat e hedhjes baltë kundër gazetarëve
Menjëherë pas artikullit të parë për kompaninë, në një kafene u zhvillua një takim midis Ninit, Anxhela Faber dhe një përfaqësuesi të “Exit News”. Nini u tha netzpolitik.org dhe ARD FAKT se ky person përfundimisht sqaroi se dikush kishte paguar gazetarët për të botuar artikullin.
Por kryeredaktori Sejamini thotë se ai vetë përfaqësonte “Exit News” në takim. “Ne nuk kemi paguar asgjë, as unë dhe as “Exit News”.” Ne gjithashtu folëm me autorin e artikullit. Ai mohon të ketë marrë para gjithashtu.
Dy ditë pas bisedës sonë me Ninin në Hamburg, ai papritmas na dërgon një email. Në të ai sugjeron që pretendimi i tij të hiqet nga raportimi ynë. Ai shkruan se ai nuk mund ta provojë atë.
“Ashtë një model i zakonshëm për të shpifur për median saktësisht në këtë mënyrë,” thotë Christian Mihr. Sipas “Reporterëve pa Kufij”, në Shqipëri ka fushata të rregullta njollosje kundër gazetarëve. Ai thotë se, fakti që kompania ka kërcënuar me një valë të padive për ca kohë tani i përshtatet edhe gjithë kontekstit.
Ky rast nuk prek vetëm Shqipërinë
Çështja Acromax Media shqetëson mediat shqiptare. Por gjithashtu ka një dimension ndërkombëtar. Acromax Media fiton para nga reklama që shoqëron videot e klientëve të saj në internet. Për këtë arsye Aldor Nini dëshiron të parandalojë shpërndarjen e paautorizuar të përmbajtjes, thotë ai. Mund të prodhohet nga stacionet televizive në Shqipëri, por kinse nuk ka para për të fituar prej tyre atje. Kontrata dygjuhëshe me një kompani mediatike thekson në mënyrë të veçantë që Acromax Media do t’ju jepet të drejta e përdorimit “pa kufizime rajonale”. Ka një arsye për këtë.
Sepse edhe nëse Acromax Media ka fshirë videot në gjuhën shqipe, kompania po synon një treg të ndryshëm kombëtar reklamash. “Shumica e të ardhurave tona gjenerohen në Gjermani. Kjo është arsyeja pse ne kryesisht i referohemi ligjit gjerman, ” thotë CEO i saj Nini.
Sipas cilit ligj gjykon Facebook?
Në fakt, nuk është gjithmonë plotësisht e qartë se cilat ligje ndjekin platformat kur pajtohen për heqjen e përmbajtjes. Kjo bëhet e dukshme nga një kërkim në bazën e të dhënave “Lumen”, një projekt kërkimor në Universitetin e Harvardit që dokumenton ankesat me platformat. Sipas një rasti, Vimeo ka marrë vendimin në lidhje me disa shkelje të raportuara nga Acromax Media bazuar në ligjin amerikan. Kur u pyetën, Facebook nuk dëshironte të japë informacione se cilat ligje kombëtare mund të ndjekin në situata të tilla. Kjo mund të jetë e rëndësishme, sepse ligji amerikan parashikon të ashtuquajturin përdorim të drejtë, i cili lejon përjashtime relativisht larg nga ligji për të drejtat e autorit.
Adam Holland i “Berkman Klein Center” në Universitetin Harvard, i cili është duke mbikëqyrur projektin “Lumen”, nuk ka dashur të komentojë posaçërisht për akuzat kundër Acromax Media, por shprehet: “Një organizatë gazetareske që merr disa video klipe nga intervista në TV e politikanit dhe i vendos në konfrontim me deklaratat e ttij të mëparshme në një video më të gjatë, ka të gjitha shenjat e përdorimit të drejtë – megjithëse përsëri, çdo rast është unik dhe specifik”. Sidoqoftë, ligji gjerman për të drejtat e autorit është shumë më i rreptë.
Facebook hesht për marrëdhëniet e tij me Acromax Media
Mbetet gjithashtu e paqartë se çfarë roli luan Facebook në fshirjet e postimeve. Netzpolitik.org dhe ARD FAKT i kanë dërguar rrjetit social një listë të detajuar të pyetjeve. Reagimi i vetëm ishte një deklaratë e përgjithshme. Ajo thotë se kompania i merr seriozisht të drejtat e pronësisë intelektuale. Në një rast specifik, ne konfrontuam Facebook-un me raportet e postimeve individuale që dyshohet se ishin të vlefshme. Facebook nuk ka dashur të përgjigjet në pyetjet në lidhje me marrëdhëniet e tij me Acromax Media. Megjithatë Acromax Media duket se është shumë e lidhur në botën e platformave. Facebook fton përfaqësuesit e kompanisë në konferenca. Baroel Feza i “Nisma Thurje” akuzon Facebook-un se ka ndihmuar kompaninë me qendër në Hamburg në aktivitetet e saj. “Problemi kryesor është se Facebook lejon që këta njerëz të dalin pa u lagur,” thotë Feza.
Gjermania mban një pjesë të përgjegjësisë
Ndërsa kritikët e qeverisë po luftojnë për lirinë e shtypit dhe lirinë e fjalës në Shqipëri, “Reporterët pa Kufij” po vëzhgojnë një nivel të ri përshkallëzimi. Në të kaluarën, Edi Rama nuk e ka fshehur mospërfilljen e tij ndaj gazetarëve, duke u referuar atyre si “kazan plehrash”, ndër të tjera. Tani kreu i qeverisë me sa duket dëshiron të ndërmarrë hapin tjetër. “Ne kemi frikë nga zhvillimet e tmerrshme, sepse qeveria ka shpallur një ligj për të ndëshkuar lajmet e rreme – ose atë që konsideron si një lajm të rremë,” thotë Christian Mihr.
Sipas këtij ligji, autoritetet shtetërore në Shqipëri duhet të gjykojnë vërtetësinë e lajmeve dhe të vendosin ndëshkime drakoniane në të ardhmen. Profesionistët e mediave i shohin planet kryesisht si një sulm ndaj botimeve të pavarura në internet – siç janë Faktoje.al dhe “Exit News”. Këshilli i Evropës i ka kërkuar Komisionit të Venecias të vlerësojë ligjin e planifikuar. Vlerësimi i tij përfundimisht do të përcaktojë nëse parlamenti shqiptar do ta kalojë atë. Sidomos, në sfondin e akuzave kundër Acromax Media, Mihr tani sheh një përgjegjësi ndaj Gjermanisë për të ushtruar ndikim në Shqipëri – veçanërisht në funksion të negociatave të mundshme për pranimin e vendit në Bashkimin Evropian. Në Raportet e Progresit të BE-së, për shembull, sulmet ndaj lirisë së shtypit do të duhej të përcaktoheshin më qartë. Zyra Federale Gjermane e Jashtme ka deklaruar se nuk ka njohuri për kompaninë Hamburg. Prandaj, nuk mund të vlerësojë aktivitetet e tij në këtë kohë aktuale.
Një faqe e çaktivizuar në Facebook papritmas rikthehet në internet
Kanë kaluar më shumë se gjysmë viti që nga koha kur “Exit News” raportoi për fshirjet e postimeve. Një faqe e aktivistëve shqiptarë, e cila ishte çaktivizuar në gusht si rezultat i lajmeve, është bërë përsëri aktive në mes të marsit – menjëherë pas pyetjes sonë drejtuar Facebookut.
Faktoje,al kishte bërë publike edhe ndërhyrjen nga Acromax Media në vjeshtë. Dy ditë pas intervistës me netzpolitik.org dhe ARD FAKT në fillim të Marsit, Aldor Nini duket se mezi pret të komunikojë sërish.
Sipas një fotografie në ekran, ai i shkruajti një e-mail Faktoje.al. Njeriu, i cili nuk sheh asnjë faj në veprimet e tij, dëshiron të diskutojë se si gazetarët mund të shmangin incidente të tilla në të ardhmen.
Nini na thotë se ai mund të bisedojë edhe me “Exit News” dhe portalet e tjera – “përkundër mosmarrëveshjes juridike paralele”. Ndërmarrja në Hamburg me sa duket do të ,bajë aktive një padi ndaj gazetarëve shqiptarë.
Redaktori i Përgjithshëm i Faktoje, Viola Keta, megjithatë, sugjeron që Acromax Media duhet vetë të kontrollojë kriteret sipas të cilave kompania punon – dhe të rishqyrtojë veprimet e veta. “Unë jam një gazetare dhe dyshoj për gjithçka – dhe ka shumë arsye pse dyshoj,” thotë Keta. “Dhe ka shumë kolegë që thonë se Acromax Media punon për qeverinë dhe kundër mediave.”