Ekonomia shqiptare pritet që të tkurret me 5% në 2020-n, si rrjedhojë e pasojave që ka shkaktuar pandemia e Covid-19, që ka ndalur pothuajse gjithë aktivitetin ekonomik. Parashikimi është bërë nga Fondi Monetar Ndërkombëtar në Pasqyrën Ekonomike Globale të prilit 2020, publikuar sot.
Ky parashikim është shumë më i ulët se ai i Pasqyrës Ekonomike Globale të Tetorit 2019, ku ekonomia shqiptare pritej të rimëkëmbej në 4%, nga 3% në 2019-n. Por që atëherë kanë ndodhur dy zhvillime të rëndësishme, që i kanë kthyer përmbys projeksionet: fillimisht tërmeti i 26 nëntorit, që e çoi rritjen ekonomike në negative në tremujorin e katër 2019 dhe më pas kriza e paprecendentë që ka shkaktuar përhapja e infeksionit të Covid-19 dhe masat e qeverisë për ta frenuar atë.
Vitin e ardhshëm ekonomia pritet të rimëkëmbet ndjeshëm duke u zgjeruar me 8%.
Nga shtetet e tjera të rajonit Maqedonia do të tkurret me -4%, Bosnja -5 , Kosova me -5%, Mali i Zi me -9. Recesionin më të lehtë pritet ta ketë Serbia, që parashikohet të ketë një tkurrje prej 3%.
Nga vendet e rajonit, Shqipëria pritet të ketë rimëkëmbjen më të lartë në 2021, ku vetëm ajo rezulton me një rritje prej 8%. Pas Shqipërisë renditen Kosova dhe serbia, me nga 7.5%.
Ekonomia globale do tkurret me 3%, kriza është si asnjëherë tjetër
FMN parashikon që ekonomia globale do të tkurret me 2-3% në 2020-n, shumë më keq se gjatë krizës financiare të 2008-s dhe duke u krahasuar me Depresionin e Madh të viteve 1930.
Në një skenar bazë, që supozon se pandemia do të zbehet në gjysmën e dytë 2020 dhe kufizimet do të lehtësohet gradualsisht, ekonomia globale projektohet të rritet me 5.8 percent në 2021, teksa aktiviteti ekonomik normalizohet, i ndihmuar nga politikat mbështetëse.
Ekonomia e eurozonës pritet të bjerë me 7.5%, ku më e fortë tkurrja do të jetë në fqinjin tonë Itali, me 9.1%, e ndjekur nga Spanja me 8%.
Italia pritet të rimëkëmbet me 4.8% në vitin 2021.
Shtetet e Bashkuara të Amerikës pritet të tkurren me 5.9%.
Kjo krizë nuk është si asnjë tjetër, thuhet në raport. Së pari, tronditja është e madhe. Humbjet që po vijnë nga emergjenca shëndetësore dhe masat e lidhura me të ka të ngjarë të jenë më të larta sesa pasojat e krizës globale financiare. Së dyti, si në një luftë apo në një krizë politike, vazhdon paqartësia e rëndë për kohëzgjatjen dhe intensitetin e tronditjes. Së treti, në rrethanat aktuale ka një rol shumë të ndryshëm të politikave ekonomike. Në krizat normale, politikëbërësit përpiqen të inkurajojnë aktivitetin ekonomik duke stimuluar kërkesën totale sa më shpejt që të jetë e mundur. Këtë herë, kriza është në një masë të madhe si pasojë e masave të nevojshme të kontrollit. Kjo e bën veprimtarinë stimuluese më sfiduese dhe, të paktën për sektorët më të prekur, të padëshirueshëm.
Ka shumë të ngjarë që këtë vit ekonomia globale të përjetojë recesionin e saj më të keq që nga Depresioni i Madh, duke tejkaluar krizën financiare globale një dekadë më parë. Bllokimi i Madh, siç mund ta quajë dikush, parashikohet të zvogëlojë rritjen globale në mënyrë dramatike. Një rikuperim i pjesshëm është parashikuar për vitin 2021, por niveli i PBB-së do të mbetet nën trendin para-virus, me një pasiguri të konsiderueshme për forcën e rimëkëmbjes. Ka të ngjarë që rënia të jetë edhe më e fortë. Kjo do të ndodhte nëse masat pandemike dhe të kontrollit zgjasin më shumë, ekonomitë në zhvillim dhe ato në zhvillim goditen edhe më rëndë, vazhdojnë kushtet e shtrënguara financiare, ose nëse shfaqen efekte të tjera zinxhir për shkak të mbylljeve të firmave dhe papunësisë së zgjatur.
Kjo krizë do të duhet të trajtohet në dy faza: një fazë e përmbajtjes dhe stabilizimit, të ndjekur nga faza e rikuperimit. Në të dyja fazat, shëndetësia publike dhe politikat ekonomike kanë role thelbësore. Karantinat, bllokimet dhe distancimi shoqëror janë të gjitha thelbësore për ngadalësimin e transmetimit, duke i dhënë kohë sistemit të kujdesit shëndetësor për të trajtuar kërkesën për shërbimet e tij dhe blerjen e kohës për studiuesit të përpiqen të zhvillojnë terapi dhe një vaksinë. Këto masa mund të ndihmojnë në shmangien e një rënieje të aktivitetit edhe më të rëndë dhe të zgjatur dhe të shtrojnë rrugën për fazën e rimëkëmbjes ekonomike.
Shpenzimet e rritura të kujdesit shëndetësor janë thelbësore për të siguruar që sistemet e kujdesit shëndetësor të kenë kapacitete dhe burime adekuate.
Ndërsa ekonomia është e mbyllur, politikëbërësit do të duhet të sigurojnë që njerëzit të jenë në gjendje të plotësojnë nevojat e tyre dhe që bizneset mund të rimëkëmben në momentin që do të kalojnë fazat akute të pandemisë. Kjo kërkon masa thelbësore fiskale, monetare dhe financiare të synuara për të mbajtur lidhjet ekonomike midis punëtorëve dhe firmave, huamarrësve dhe huadhënësve, duke mbajtur të paprekur infrastrukturën ekonomike dhe financiare të shoqërisë. Për shembull, në tregun në zhvillim dhe ekonomitë në zhvillim me sektorë të mëdhenj informalë, teknologjitë e reja dixhitale mund të përdoren për të ofruar mbështetje të synuar.
Stimujt dhe likuiditeti me bazë të gjerë për të zvogëluar stresin sistemik në sistemin financiar mund të rrisin besimin dhe të parandalojnë një tkurrje edhe më të thellë të kërkesës, duke kufizuar amplifikimin e tronditjes përmes sistemit financiar dhe duke forcuar pritjet për rimëkëmbjen eventuale të ekonomisë. Edhe këtu, veprimet e shpejta dhe të rëndësishme nga disa banka qendrore kanë qenë kritike dhe kanë shmangur një rënie edhe më të mprehtë të çmimeve të aktiveve dhe besimit. Me rëndësi të veçantë ka qenë aktivizimi dhe vendosja e linjave të shkëmbimit midis bankave kryesore kryesore për të siguruar likuiditet ndërkombëtar. Peisazhi ekonomik do të ndryshojë në mënyrë të konsiderueshme në varësi të kohëzgjatjes së krizës dhe ndoshta më gjatë, me përfshirje më të madhe të qeverisë dhe bankave qendrore në ekonomi, thuhet në raportin e FMN.
/Monitor.al
