Grerëzat fluturojnë zhurmshëm dhe ngadalë mbi shkurre, të cilat mbajnë erë fiku. Megjithatë, shumë pak të lë të kuptosh se këtu do të ndërtohet një kamp për 3000 emigrantë. Toka pas rrotullave të telit mbi të cila gjendet një tabelë me mbishkrimin "Zonë Ushtarake" u trazua dhe më pas u rrafshua. 

Por mjetet e ndërtimit tani kanë ngecur sërish. Disa lopë po bëjnë një shëtitje të qetë. Dhe dhitë presin në rrezet e diellit pranveror në hyrjet e tunelit të bllokuar që të çon te mali. Brenda malit ka një sistem të madh bunkerësh që strehonin rreth 50 avionë kinezë gjatë epokës komuniste.

Këtu, në këtë stacion ushtarak, ngjitur me fshatin Gjadër, me një popullsi prej 2000 banorësh, pranë qytetit verior shqiptar të Lezhës, në muajt e ardhshëm do të ndërtohen godina për emigrantët. Refugjatët me varka që merren në Mesdhe, para se të mbërrijnë në Itali, do të dërgohen në Shqipëri. Kampi nuk paguhet vetëm nga shteti italian, por këtu zbatohet edhe ligji italian. Diçka që ekspertët kushtetues shqiptarë e konsiderojnë të paligjshme. Megjithatë, Gjykata Kushtetuese shqiptare miratoi projektin.

Në veçanti, fakti që emigrantët nuk lejohen të largohen nga kampi, po shkakton kritika të forta. Nuk ka pasur kurrë një kufizim kaq masiv të lirisë në Evropën demokratike. Është në kundërshtim me të drejtat e njeriut. Për fshatin Gjadër, projekti italian do të thotë se këtu do të ndërtohet një lloj burgu. Askush nuk e di se kush do të vijë saktësisht në Gjadër, por ndoshta nuk do të jenë familje, sepse mbrojtje e veçantë duhet t'u jepet veçanërisht të miturve. Banorët e fshatit katolik, me kishën e tij të bukur famullitare dhe varrezat e zbukuruara me dashuri, janë të shqetësuar se emigrantët, të cilët trajtohen si të burgosur, mund të sëmuren mendërisht.

Punë për popullatën vendase përmes kampeve të refugjatëve?

40-vjeçarja Mariana Ndoci, e cila po u shërben disa vizitorëve në kafenenë e fshatit, beson se projekti italian është një “eksperiment social”. Ata duan të zbulojnë se si, dhe nëse funksionon. “Nëse i mbani njerëzit robër për kaq gjatë, ata bëhen agresivë. "Po sikur disa njerëz të përpiqen të dalin nga kampi?" Zonja Ndoci dhe të tjerë në fshat kritikojnë faktin se as nuk u pyetën nëse ishin dakord me kampin italian në Gjadër. Thjesht u paraqit si një fakt i kryer.

Vizitorët e tjerë të kafenesë bien dakord. Berberi Armando Hamolli thotë se qeveria shqiptare po e bën këtë vetëm për interesa vetjake. Megjithatë, mund të ndodhë që të paktën të krijohen vende pune për popullatën lokale. Në fund të fundit, kampi ka nevojë për një stacion mjekësor dhe njerëz për të mirëmbajtur ndërtesat, për shembull. Sipas marrëveshjes me Italinë, “numri i përgjithshëm i emigrantëve që qëndrojnë në territorin shqiptar në të njëjtën kohë, në përputhje me këtë protokoll, nuk mund të kalojë 3000 persona”. Por kjo do të thotë se llogaria e qeverisë italiane nuk ka gjasa të funksionojë: se kërcënimi për të ardhur në Shqipëri, në vend të Italisë, mund të jetë aq parandalues ​​sa më pak emigrantë do guxojnë të kalojnë Mesdheun nga Afrika.

Sqarimi i nevojës së emigrantëve për mbrojtje mund të zgjasë me muaj dhe ndërkohë dhjetëra mijëra do të kenë ardhur sërish në Itali. Avokatët dhe organizatat ndërkombëtare që kujdesen për azilkërkuesit, si dhe agjencitë e BE-së, duhet të kenë akses në kamp.

Megjithatë, protokolli ndërmjet Italisë dhe Shqipërisë, i cili hyri në fuqi në mars, parashikon përjashtime të shumta për autoritetet italiane: nuk kërkohet leje ndërtimi për të ngritur ndërtesat në kamp, dhe ndërtesat janë të përjashtuara nga tarifat dhe taksat doganore. Italianët, që janë të punësuar në kamp, gjithashtu nuk duhet të paguajnë tatimin mbi të ardhurat apo kontributet e sigurimeve shoqërore në Shqipëri. Nuk ka kufizime apo kontrolle se sa euro mund të sillni në Shqipëri. Stafi italian gjithashtu nuk ka nevojë për viza. Kushdo që qëndron në Shqipëri për më shumë se 90 ditët e lejuara, do të marrë “një dokument identiteti pa pagesë me kërkesë të thjeshtë”, sipas protokollit.

Kjo vlen për pesë vitet e ardhshme, dhe nëse asnjë palë nuk kundërshton, marrëveshja do të "zgjatet në heshtje edhe për pesë vjet të tjera". Autoritetet italiane janë angazhuar të transferojnë 16.5 milionë euro si një lloj paradhënie në një llogari të posaçme në thesarin shqiptar. Në portin e Shëngjinit, jo shumë larg Gjadrit, po ndërtohet intensivisht një kompleks në të cilin emigrantët do t'i nënshtrohen një kontrolli fillestar përpara se të vijnë në kampin aktual. Pritet që vetë kampi të përfundojë deri në tetor.