Komisioni Europian paralajmëroi nisjen e një hetimi ndërkombëtar për rënien e sistemit elektrik të Shqipërisë dhe disa vendeve fqinje të rajonit. Edhe pse shkaku mendohet të jetë i lidhur me ngarkesat e larta të transmetimit si pasojë e temperaturave rekord, zyrtarët e BE njoftuan se hetimi që do të përcaktojë shkaqet reale të kolapsit të sistemeve elektrike mund të zgjasë 6 muaj.

Zyrtarët malazezë pohojnë se shkaku i prishjes rajonale të sistemit elektroenergjetik është pasojë e ngarkesës së madhe dhe rritjes së konsumit ditor dhe temperaturave të larta dhe se një hetim ndërkombëtar nga Shoqata Zyrtare Evropiane e Operatorëve të Sistemit të Transmetimit do të përcaktojë saktë se nga kanë nisur problemet.

I gjithë Mali i Zi, me përjashtim të një pjese të rajonit verior, një pjesë e madhe e Kroacisë, Bosnje-Hercegovinës dhe Shqipërisë kanë mbetur pa energji elektrike dje rreth mesditës.

Në raportimet e para, disa media rajonale raportuan se Mali i Zi ishte përgjegjës për kolapsin Rajonal, por më pas u raportua se zanafilla ishin problemet në kufirin midis Shqipërisë dhe Greqisë.

Ministrja shqiptare e Energjisë, Belinda Balluku konfirmoi se kishte një dështim në interkonjeksionin midis Shqipërisë dhe Greqisë dhe se kishte dëgjuar se rrethana të ngjashme kishin ndodhur në Mal të Zi dhe pjesë të Kroacisë dhe Bosnjës, raportoi Reuters. 

Hetimi do të zgjasë gjashtë muaj
Zyrtarët kroatë, siç raportojnë mediat lokale, njoftuan se kolapsi teorikisht mund të kishte goditur të gjithë Evropën, sepse sistemet energjetike janë të lidhura dhe se është e papërgjegjshme të bëhen supozime para hetimit zyrtar nga organet evropiane, i cili zakonisht zgjat gjashtë muaj.

“Ne jemi dëshmitarë të një fatkeqësie rajonale në sistemin elektroenergjetik dhe të akuzosh Malin e Zi për këtë do të ishte jashtëzakonisht e gabuar. Problemi u ngrit si rezultat i një ngarkese shumë të madhe, rritjes së ngarkesës ditore dhe temperaturave shumë të larta. E gjithë kjo çon në Fakti që rryma nuk mund të transmetohet siç duhet dhe po vijmë tek ajo që ndodhi sot”, tha ministri i Energjisë dhe Minierave Sasha Mujoviq në një fjalim zyrtar për mediat.

Sistemi i Transmisionit Elektrik Malazez njoftoi zyrtarisht në një konferencë për media të premten pasdite se të gjitha qytetet morën furnizim me energji elektrike pas ndërprjes së mesditës.

Në deklaratën e tij të parë pas aksidentit, Mujoviq ka sqaruar zyrtarisht për “Vijesta” se sapo kemi temperaturë të lartë, menjëherë ndodh që ftohja e ajrit të linjave ajrore të jetë e dobët. Kjo, siç deklaroi ai, çon në faktin se për shkak të ngarkesës së lartë dhe temperaturës së lartë, linja bie dhe prishet, gjë që më pas krijon ngarkesë në linjën tjetër.

Drejtori ekzekutiv i CGES, Ivan Asanoviq, zyrtarisht tha se si pasojë e një shqetësimi në shkallë rajonale, ka pasur ndërprerje të energjisë elektrike në të gjithë territorin e Malit të Zi, përveç veriut. Ai tha gjithashtu se fatkeqësia ka ndodhur edhe në vendet përreth – Shqipëri, Bosnje dhe Hercegovinë dhe një pjesë të konsiderueshme të Kroacisë.

“Shkaku nuk dihet ende, dhe CGES, në bashkëpunim me kolegët rajonalë, po punon për zgjidhjen e problemit dhe sigurimin e furnizimit me energji për të gjithë konsumatorët në Mal të Zi”, tha Asanović. Ai sqaroi se synimi parësor është ngritja dhe vendosja e funksionimit normal të rrjetit të transmisionit dhe interkoneksionit.

Ata pretendojnë se nuk është një faktor njerëzor
Drejtori i Qendrës Kombëtare Dispeçer Ranko Rexhiq tha në konferencën për shtyp se nuk kanë informacion se çfarë ka ndodhur saktësisht.

“Kjo do të përcaktohet nga Shoqata Evropiane e Operatorëve të Sistemit të Transmetimit, e cila është pjesë e Komisionit Evropian. Ata do të kenë informacion të detajuar dhe të saktë pas hetimit.”

Redžić tha se nuk mund të komentonte pretendimet e mediave rajonale se Mali i Zi dyshohet se ishte përgjegjës për ngjarjen. Ai shpjegoi se ishte një dështim rajonal dhe se çfarë ka ndodhur do të tregojë hetimi nga organi zyrtar i KE-së.

Ai po ashtu tha se shkaku i aksidentit nuk ka qenë faktori njerëzor dhe se “as nuk duhet të mendojmë për këtë”, dhe se një shqetësim i tillë nuk ka ndodhur në Mal të Zi në 30 vitet e fundit.

“Shkak mund të jetë edhe tranzicioni i gjelbër (burimet e rinovueshme të energjisë) sepse ai treg është shumë aktiv”.

E gjithë Europa mund të jetë në telashe
I pyetur nëse shkaku i dështimit rajonal ka ndodhur në kufirin midis Greqisë dhe Shqipërisë, siç raportojnë disa media, Redžić është përgjigjur se duhet të shikohen të gjitha të dhënat dhe se ka mundësi që edhe kjo të ketë ndodhur.

Drejtori i Sektorit të Menaxhimit të Sistemit Elektroenergjetik në HOPS (operator kroat) Danko Blazheviq, siç raporton “Jutarnji list”, ka deklaruar se incidenti teorikisht mund të prekë mbarë Evropën. Ai shpjegoi se i gjithë sistemi energjetik i Evropës kontinentale është i ndërlidhur, dhe disavantazhi i kësaj është se trazirat e tilla transmetohen nga sistemi i një vendi në sistemin e një tjetri. Blazheviq deklaroi se për hetimin e incidenteve të tilla në nivel evropian angazhohen të ashtuquajturat panele ekspertësh dhe koha e parashikuar e hetimit është gjashtë muaj.

“Paraprakisht, një linjë e caktuar transmetimi midis Greqisë dhe Shqipërisë ‘ra’ dhe rrymat ndryshuan, por kjo është ende në fushën e spekulimeve dhe informacioneve të pa verifikuara. Agjencitë evropiane janë përgjegjëse për raportimin për ndërprerje të tilla. Do të ishte e papërgjegjshme të bëhej ndonjë parashikimet sepse hetimi si rregull zgjat gjashtë muaj”, ka thënë Blazheviq për “Jutarnji list”.