Tarifa e re në Rrugën e Kombit ka minuar përpjekjet e deritanishme të Shqipërisë dhe Kosovës për të rritur nivelin e bashkëpunimit ekonomik. E ardhmja do të jetë edhe më e vështirë prej lidhjeve të reja rrugore dhe hekurudhore të Kosovës me Shkupin, Serbinë dhe Beogradin, të cilat synojnë rikthimin e marrëdhënieve ekonomike me ish-federatën, duke i lënë në mes aspiratat e shqiptarëve.

Shteti i ri i Kosovës, përveçse ka ndryshuar hartën politike të rajonit të Ballkanit në dekadën e fundit, po ndryshon edhe profilin e tij tregtar. Më të vjetrat, Shqipëria, Maqedonia, Serbia dhe Mali i Zi janë në garë për të përvetësuar sa më shumë nga torta 3 miliardë euro e importeve vjetore të Kosovës.

Me gjithë“përpjekjet” tona për të pasur një lloj dominimi në tregun e Kosovës, pas ndërtimit të autostradës së re më 2009 dhe përparësive të të qenët i njëjti komb, rezultatet nuk janë edhe aq mbresëlënëse. Vitin e kaluar, 14.8% e importeve të Kosovës ishin nga Serbia, 12.4% nga Gjermania, 9.6% nga Turqia, 9% nga Kina, 6.5% ishin nga Italia, 5,1% ishin nga Maqedonia dhe 5% nga Shqipëria.

E nxitur nga motivimi kombëtar, ish-qeveria Berisha, rreth 10 vjet më parë ndërtoi autostradën moderne Milot- Morinë. Fqinjët e tjerë të Kosovës, Serbia, Mali i Zi dhe Maqedonia ndërkohë i kishin të çimentuara pozicionet e tyre, për shkak të trashëgimisë që la ish- federata jugosllave me lidhje hekurudhore dhe rrugore dhe me një traditë të fortë tregtare.

Pas ndërtimit të Autostradës së Kombit, volumi tregtar Shqipëri – Kosovë u rrit me 188% gjatë 2009-2017, porbaza e ulët nga ku nisi tregtia nuk i bën shifrat entuziaste dhe sot, Shqipëria ka dominancën më të ulët në tregun e Kosovës.

Por, siç duket, gara në të ardhmen do të vështirësohet, për shkak të taksës së kalimit në Rrugën e Kombit dheinvestimeve të mëdha infrastrukturore që po bën Kosova me vendet e tjera të rajonit.Këtë vit bëhet funksionale autostrada e re Prishtinë – Shkup, që shkurton distancën vetëm me 60 kilometra mes vendeve, teksa bizneset e Kosovës mund të arrijnë Portin e Selanikut vetëm për tre orë, duke paguar vetëm 7.5 euro në stacionin Kledi Toll Plaza.

Serbia, nga ana tjetër, ka programuar të nisë këtë vit ndërtimin e autostradës Nish-Merdarë, me gjatësi 70 kilometër, e cila do të shkurtojë distancën mes Beogradit dhe Prishtinës. Projekti kushton 650 milionë euro dhe gjysma e tij do të financohet nga nisma e Berlinit. Aktualisht, Kosova, pjesën më të madhe të volumit tregtar e zhvillon me Serbinë, ndaj me ndërtimin e rrugës, tregtia do të zgjerohet.
Mali i Zi është në bisedime për të ndërtuar një linjë të re hekurudhore me Kosovën, e cila ka marrë mbështetjen e BERZH. Projekti do të zhvillohet në pesë vitet në vijim.

Beteja për të dominuar tregun e ri të Kosovës i ka vënë në garë vendet e Ballkanit, teksa Shqipëria jo vetëm që nuk po tenton të zgjerojë territorin, por po humbet edhe pjesën që ka.
Taksa e re në Rrugën e Kombit që nisi së fundmi, 5 euro mbi veturat dhe 22.5 euro mbi kamionët, i ka vënë një barrierë të re tregtisë mes dy shteteve të të njëjtit komb, e cila ka gjasë të përkeqësohet më shumë nga efekti psikologjik që po krijon pagesa.

Një kamioni me mallra që ka destinacion Kosovën i duhet të paguajë brenda territorit shqiptar pa llogaritur tarifat doganore dhe ato portuale 67 euro, nga të cilat 22 euro kushton tarifa e skanimit në dogana, 45 euro kushton pagesa në Rrugën e Kombit vajtje-ardhje. Këto janë taksa ekstra që bizneset e Kosovës nuk i paguajnë me asnjë nga partnerët e tjerë tregtarë.

Safet Gërxhalliu nga Oda Ekonomike e Kosovës, pohon se, bizneset dhe qytetarët e Kosovës ndihen të ofenduar nga taksa e re e rrugës që, sipas tij, është përtej çdo logjike ekonomike.

Ai pohoi se vendet e rajonit janë vënë në një garë të fortë për tregjet e Kosovës dhe përtej patriotizmit, bizneset do të shikojnë leverdinë së pari. Edhe pa këtë tarifë, Kosova kishte më shumë barriera tregtare me Shqipërisë se sa me ish-shtetet e federatës.

Por tani me tarifimin eRrugës së Kombit, duket se është krijuar një mur i pakapërcyeshëm si në drejtim të lëvizjes së mallrave dhe të njerëzve, duke thelluar hendekun e bashkëpunimin në të gjitha aspektet. Përtej dëmit në rang kombëtar qeveria e Shqipërisë me vënien e taksës ka izoluar qarkun më të varfër të vendit, atë të Kukësit.
Sipas të dhënave të INSTAT, prodhimi rajonal në Kukës ka rënë me 13% gjatë periudhës 2011-2015, teksa është qarku me nivelin më të ulët të të ardhurave për frymë. Taksa e re në Rrugën e Kombit do të përkeqësojë ekonominë e këtij rajoni, i cili edhe sot i është kthyer emigracionit masiv.

Shqiptarët e tjerë po e paguajnë shumëfish Rrugën e kombit, qysh me taksën e solidaritetit (1999-2002) e cila u transferua më vonë në taksën e qarkullimit të makinave, 32 lekë taksë qarkullimi për çdo litër karburant dhe së fundmi (përfshirë TVSH), pagesat direkte që do t’i jepen koncesionarit. Por ekspertët e ligjit dhe ata të biznesit thonë se ka shpresa për uljen e nivelit të taksës. Gërxhalliu nga Oda Ekonomike e Kosovës thotë se, do të çojnë tarifën koncesionare në Gjykatën Ndërkombëtare.

Shqipëria dëmtohet në turizëm

Qindra hotele në vend, sidomos në bregdetin e Adriatikut, Durrës, Shëngjin dhe Velipojë u ndërtuan për shkak të nxitjes që patën nga turistët e Kosovës. Oda Ekonomike e Kosovës llogarit se shpenzimet për turizëm në Shqipëri, në një vit fiskal, kalojnë të 400 milionë eurot. Mirëpo edhe pa vënien e taksës, shqiptarët nga Kosova kanë nisur të braktisin pushimet në Shqipëri, për shkak se ndihen të diskriminuar në shërbime dhe në çmime. Në vitin 2017 e vizituan vendin rreth 1.2 milionë shtetas nga Kosova, ose 19% më pak se në vitin 2016.