Nga Dimitar Bechev

Për gati dy dekada, Presidenti rus, Vladimir Putin ka qenë në një mision për ta bërë Rusinë të madhe sërish. Putin në mendimet e tij pretendon rikthimin ë Bashkimit sovjetik, duke e cilësuar këtë si një të drejtë legjitime të Rusisë.

Por në këtë plan të madh për të rikthyer Rusinë, e madhe, një rol shumë të veçantë edhe Kosova e vogël. Putin e ka cilësuar ndërhyrjen ushtarake të NATO-së në vitin 1999 në Kosovë dhe shpalljen e njëanshme të pavarësisë në vitin 2008-të, si një fyerje të madhe që i është bërë fuqisë ruse. Pikërisht për këtë arsye, Putin ka përdorur planin B, duke futur në lojë Serbinë.

Gjatë viteve të fundit  Shtetet e Bashkuara dhe Bashkimi Evropian duket se nuk kanë arritur të sjellin një zgjidhje të qëndrueshme ndaj mosmarrëveshjes Serbi-Kosovë, prandaj Rusia ka lëvizur gurët e saj dhe është pozicionuar në krahë të Beogradit në përpjekjen për të marrë rolin e një ndërmjetësi.

Pikërisht kjo ishte dhe një nga arsyet që presidenti Putin takoi presidentin e Kosovës Hashim Thaçi, gjatë Forumit të Paqes në Parisi këtë muaj, ku dy liderët komunikuan me njëri-tjetrin në gjermanisht, pasi të dy e flasin mjaft mirë.

Ishte vetë Thaçi, i cili pas takimit theksoi se Rusia është përkrahëse e një marrëveshjeje politike midis Kosovës dhe Serbisë për të zgjidhur mosmarrëveshjen e gjatë mes tyre.

Presidenti rus duket se i është bashkuar administratës Trump dhe zyrtarëve të lartë të BE si Komisioneri i Lartë për Politikë të Jashtme dhe Siguri, Federica Mogherini, duke mbështetur një propozim për shkëmbimin e tokës, mes Kosovës dhe Serbisë, të propozuar nga Thaçi-Vuçiç në muajin Gusht.

Ideja është të ndajë Kosovën - ose të "rregullojë kufijtë", siç thotë Thaçi - me Serbinë duke marrë zona në veri në këmbim të njohjes së pavarësisë së saj dhe potencialisht duke hequr dorë nga disa komuna me shumicë shqiptare.

Marrëveshja do të pastronte mosmarrëveshjen e kufirit, pengesën më serioze përgjatë rrugës së Serbisë drejt pranimit në BE brenda vitit 2020. Duke mbështetur këtë plan të propozuar, Putini duket se është bërë një kampion i pamundur i zgjerimit të BE.

Megjithatë, edhe me mbështetjen e tij, marrëveshja nuk mund të ndodhë, pasi dy palët nuk arritën të arrijnë një marrëveshje gjatë muajve të fundit. Në fillim të shtatorit, Thaçi dhe Vuçiç thërritën një takim në Bruksel, ku ata duhej të diskutonin "rregullimet kufitare".

Bidedimet të cilat duket se po ecnin mbarë u shkatërruan në fillim të muajit shtator, pasi qeveria kosovare vendosi që të taksonte me 10 për qind të gjitha produktet që hynin nga Serbia dhe Bosnja, e cila ende nuk e ka njohur Pavarësinë e Kosovës.

Prishtina ngriti detyrimet doganore për shkak të ankesave që Beogradi po intensifikon përpjekjet për të bindur vendet anembanë botës për të tërhequr njohjen e pavarësisë së Kosovës.

Lufta tregtare e afërt është vetëm pika e fundit e grindjes në lidhjet gjithnjë e më të tensionuara midis Kosovës dhe Serbisë. Në fund të shtatorit, Vuçiç bëri një vizitë të diskutueshme në një rajon me shumicë serbe në veri të Kosovës, në të cilën Prishtina u përgjigj duke dërguar forcat speciale atje.

Pastaj, në mes të tetorit, duke u mbështetur në forcat e huaja për siguri gjatë dy dekadave të fundit, Kosova vendosi të ngrinte një ushtri kombëtare, duke sfiduar protestat nga pakica serbe.

Qeveria e Kosovës gjithashtu vonoi zbatimin e një dispozite kryesore të Marrëveshjes së Brukselit të ndërmjetësuar nga BE, e cila ka për qëllim të hapë rrugën për krijimin e një Asociacioni të Komunave Serbe në territorin e saj. Ky entitet supozohet të përfaqësojë interesat e pakicës serbe në vend.

Thaçi po ashtu është përballur me kritika në rritje në shtëpi nga kryeministri Ramush Haradinaj dhe opozita Vetëvendosje, të cilët kanë hedhur poshtë planet e ndarjes ose madje edhe këmbimet territoriale që ai kishte paraqitur. Duke u ndier nën presion politik, presidenti kosovar ka pasur për të vënë në dukje kredencialet e tij patriotike dhe shkëputjen me qeverinë serbe.

Ndërsa Serbia dhe Kosova e tejkalojnë njëra-tjetrën, shanset që ata të prodhojnë një pazar të madh po bëhen më të hollë gjatë ditës. Pra, ku ndodh kjo kthesë e ngjarjeve nga lojtarët e mëdhenj?

BE është sigurisht humbësi më i madh nga bllokimi i tanishëm. Bisedimet e normalizimit, që po zhvillohen që nga viti 2013, janë në bllokim. Mogherini, i etur për të përfunduar mandatin e saj si përfaqësues i lartë në vitin e ardhshëm me një zbulim diplomatik, mezi është i kënaqur me moskokëçarjen e Vuçiç dhe Thaçit.

Lufta tregtare e Serbisë dhe Kosovës është një goditje ndaj përpjekjeve të gjata të Brukselit për të nxitur bashkëpunimin ekonomik në ish Jugosllavi. BE e sheh qartë se është e vështirë që të dy palët të ulin tensionet dhe të zbatojnë angazhimet që ato kanë bërë.

Mrekullia e anëtarësimit në BE, e cila supozohet të jetë pasuria e fuqishme e bashkimit, nuk është aq e efektshme sa edhe në të kaluarën, duke tërhequr Beogradin dhe Prishtinën në tryezën e negociatave. Kosova është duke mbetur shumë prapa pjesës tjetër të rajonit në procesin e negociatave dhe qytetarët e saj ende duhet të aplikojnë për viza në mënyrë që të udhëtojnë në BE.