Deputeti konservator i parlamentit Britanik, Henry Smith ndodhej në një vizitë në Shqipëri, ku ka zhvilluar takime të shumta.

Siç edhe është shprehur në një intervistë për gazetarin Bledian Koka në SYRI TV, konservatori Smith, ka deklaruar se ndodhet në vendin tonë për të takuar njerëz nga fusha dhe sfera të ndryshme të jetës politike, duke shërbyer kështu edhe si një faktmbledhës.

Gjatë intervistës ai shprehet se, arsyeja kryesore e emigrimit të shqiptarëve drejt Britanisë janë problemet e thella ekonomike që ka Shqipëri.

Duke folur për takimet e zhvilluara në Shqipëria, ai u shpreh se njëri prej tyre ishte me kryetarin e Partisë Demokratike, Sali Berisha. Gjatë intervistës së dhënë për SYRI TV, gazetari Bledian Koka e pyet deputetin britanik nëse, ai e dinte se ndaj Berishës ishte vendosur emërtimi i ‘non grata’. Në përgjigjen e tij, Smith thotë se, po e dinte, por mendon se kjo çështje duhet të zgjidhet në gjykatë, pasi sipas tij, vendimi ka qenë politik.

INTERVISTA E PLOTË E DEPUTETIT BRITANIK, HENRY SMITH DHËNË PËR SYRI TV:

Bledian Koka: Zoti Smith, faleminderit që pranuat këtë intervistë dhe faleminderit që ndodheni në Tiranë.

Henry Smith: Faleminderit për mikpritjen tuaj, është kënaqësi që ndodhem këtu!

Bledian Koka: Së pari, cili është qëllimi i vizitës tuaj këtu në Tiranë?

Henry Smith: Në fakt, jam këtu në këtë vizitë për tu takuar me politikanë të cilët shpresojnë që të zgjidhen në zgjedhjet lokale të 14 Majit, të zbuloj procesin politik, por edhe të kuptoj disa nga sfidat me të cilat përballet Shqipëria dhe sesi ndikon kjo me pjesën tjetër të Europës dhe Mbretërisë së Bashkuar. Jam këtu edhe për të folur me gazetarë, me politikanë apo dhe mediat si në rastin tuaj, për të zbuluar akoma më shumë.

Bledian Koka: Zoti Smith, cila ishte përshtypja juaj e parë gjatë qëndrimit në Tiranë? Ju thoni se jeni këtu për të parë situatën para-elektorale, por sot ne dëgjuam se si një automjet i një drejtuesi lokal të PD-së, në rrethinat e Shkodrës, u hodh në erë nga një bombë. A është kjo një situatë normale para-elektorale?

Henry Smith: Sigurisht që dhuna nuk ka vend në një proces të vërtetë demokratik. Është vërtetë tronditëse të dëgjosh lajme se një kandidati i hidhet makina në erë. Cilido që merr pjesë në një proces demokratik duhet ta zhvillojë atë pa patur frikë nga dhuna apo kërcënimet. Prandaj, unë jam këtu për tu njohur me sfidat me të cilat përballet Shqipëria, por edhe për të kuptuar se si e gjitha kjo ndikon në mënyrë më të zgjeruar tek fqinjët, miqtë në Europë dhe kudo.

Bledian Koka: Cilat ishin informacionet e para që ju keni marrë sa i takon situatës elektorale këtu në Shqipëri? Ju patët sot një takim me liderin e Partisë Demokratike, Z. Sali Berisha.

- Henry Smith: Sigurisht që është një situatë sfiduese politike, krejt e ndryshme nga ajo në Mbretërinë e Bashkuar dhe mënyra se si zhvillohen zgjedhjet tek ne. Duket qartë se ka disa vështirësi me të cilat politikanët përballen këtu, sa i takon adresimit të mesazhit politik dhe alternativës për vendin. Pra, kanë qenë shumë të rëndësishme bisedat me një rreze të gjërë politikanësh dhe gazetarësh, për të kuptuar më qartë se si Shqipëria po zhvillohet. Në Tiranë, qartazi qyteti është zhvilluar shumë shpejt, me të paktën 1 milionë banorë që përbën 1/3-ën e popullsië. Shqipëria ka ende disa sfida të vërteta ekonomike. Kjo duket se është dhe arsyeja e emigracionit të popullisë, që po regjistrohet në disa vende të BE-së përfshirë edhe Mbretërinë e Bashkuar, pikërisht si rezultat i politikave ekonomike që ndihen këtu.

Bledian Koka: Ju përmendët valën e emigracionit të cilën po e vuan Shqipëria, por që prek edhe brigjet e Britanisë së Madhe. Cila është optika e Londrës në raport me Shqipërinë, me këtë që po ndodh?

Henry Smith: Gjithmonë, optika e emigracionit në shkallë të lartë, krijon kryelajme politike dhe jo rrallë këto lajme përdoren në mënyrë politike, që jo gjithmonë reflekton kompleksitetin e situatës. Unë nuk besoj se shumë njerëz i fajësojnë ata që kërkojnë një të ardhme të sigurtë ekonomike për veten e tyre. Mendoj se shqetësimi i vërtetë në Mbretërinë e Bashkuar është natyra e këtij emigracioni ku përdoren trafikantët e qenieve njerëzore për të kaluar Kanalin Anglez për në Mbretërinë e Bashkuar. Njerëzit brenda në vend, shumica mendojnë se ky është një problem i paqëndrueshëm që duhet të adresohet. Mendoj një prej problemeve të mëdha është se nëse do të gjendeshin mundësi më të mira për Shqipërinë këtu, atëherë pak njerëz do të donin të largoheshin nga vendi. Dhe, mendoj se emigracioni në të gjitha pjesët e Europës nga Shqipëria, po shkakton pasoja të dëmshme në ekonominë këtu në Shqipëri. Pra, mendoj se është një problem për Shqipërinë dhe si rezultat është problem për pjesët e tjera të Europës. Pa dyshim, është e rëndësishme të bëjmë dallimin mes atyre që po emigrojnë për arsye ekonomike dhe atyre që mbase po përdorin rrugët e jashtëligjshme si ajo e trafikimit të qenieve njerëzore dhe kriminalitetit që e shoqëron atë.

Bledian Koka: Pa dyshim. Si do ta përshkruanit komunitetin shqiptar në Mbretërinë e Bashkuar? Mendoj se edhe në distriktin tuaj mund të keni shqiptarë që punojnë dhe jetojnë aty. Cila është përshtypja juaj për ata, për komunitetin shqiptar në Mbretërinë e Bashkuar?

Henry Smith: Mendoj se njerëzit nga Shqipëria që vijnë në Mbretërinë e Bashkuar, shumica vijnë sepse duan punësohen, të sigurojnë përfitimet ekonomike dhe mendoj se shumica e shohin këtë gjë si mjaft të arsyeshme. Ka disa shqetësime por mbase kjo gjë është më e përforcuar në media nga sa është realiteti, për deri diku eksportimin e kriminalitetit nga Shqipëria për në Mbretërinë e Bashkuar dhe shtetet e tjera. Mendoj se ka një fokus mjaft të madh në këtë gjë edhe pse ndoshta nuk është një reflektim i saktë i shumicës së shqiptarëve. Unë kam disa miq shqiptarë dhe i vlerësoj miqësitë me ta.

Bledian Koka: Kryeministri ynë, z.Rama gjatë vizitës së tij të fundit në Londër, ngriti pretendimin se nuk janë shqiptarët ata që po eksportojnë kriminalitetin, por mbase e gjetën atë në Mbretërinë e Bashkuar. Në opinionin tuaj, a është kjo një deklaratë politike e saktë?

Henry Smith: Në çdo shoqëri ka kriminalitet dhe është një problem me të cilin përballet çdo shoqëri, çdo shtet ka kriminalitet që buron nga vetë vendi. Por, mendoj se një burim i parregulluar i emigracionit mund të lejojë kriminalitetin të kalojë kufijtë në një mënyrë të pakontrolluar. Si pasojë, mendoj se është e vërtetë të thuhet se ka kriminalitet që buron në Mbretërinë e Bashkuar, sigurisht që ka, por po ashtu mendoj se është e vërtetë të thuhet se ka një element të kriminalitetit që po vjen në Mbretërinë e Bashkuar nga Shqipëria, nga shumë shtete të tjera. Por, është e rëndësishme të theksojmë se këta janë një numër I vogël I njerëzve që po hyjnë në vend dhe jo shumica.

Bledian Koka: Në opinionin dhe pritshmëritë tuaja, çfarë mund të bëjë më shumë qeveria shqiptare për të parandaluar, së pari kriminalitetin që hyn në Angli apo si munden dy qeveritë të bashkëpunojnë për të parandaluar apo kthyer mbrapsht elementin e kriminalitetit. Dhe, çfarë mund të bëjë më shumë qeveria shqiptare për të ndaluar valën e emigracionit të atyre njerëzve të thjeshtë që duan vetëm të kenë një jetë më të mirë?

Henry Smith: Mendoj se në termat e elementit të kriminalitetit, unë e di që qeveria britanike po bashkëpunon me Shqipërinë në një numër programesh në përpjekje për të ulur fluksin e atyre që po kalojnë kufirin për arsye kriminale. Por, unë mendoj se në fund të fundit, mënyra më e mirë për t’u siguruar që ka emigracion konstant dhe të qëndrueshëm, është të sigurohemi që ka një ekonomi funksionale për shqiptarët këtu në Shqipëri. Që domethënë se pak shqiptarë do ta ndjenin nevojën për të lënë vendlindjen e tyre për të shkuar në shtete të tjera, për të gjetur punësim dhe aktivitetin ekonomik. Mendoj është shumë e rëndësishme që Shqipëria të ketë një shoqëri të hapur, të hapur ndaj tregtisë me Europën, Amerikën e Veriut, Mbretërinë e Bashkuar, që të ketë një shoqëri më të pasur këtu në Shqipëri. Për rrjedhojë, përfiton ky shtet, por edhe njerëzit që emigrojnë ta bëjnë në një mënyrë të rregulluar dhe jo në një mënyrë që akomodon bandat e trafikut të qenieve njerëzore në plazhet e Francës veriore.

Bledian Koka: A i keni marrë këto mesazhet apo angazhimet pozitive nga qeveria shqiptare gjatë vizitës së fundit të kryeministrit Rama në Londër?

Henry Smith: Epo unë nuk jam anëtar i qeverisë britanike, kështu që nuk isha pjesë e këtyre diskutimeve me kryeministrin Rama por, unë e kuptoj se u arritën një sërë marrëveshjesh. Mendoj se kjo është një çështje më e madhe se thjesht disa marrëveshje mes dy qeverive. Mendoj se ky është problem i qëndrueshmërisë ekonomike këtu në Shqipëri dhe qëndrueshmërisë së emigrimit në Mbretërinë e Bashkuar dhe shtetet e tjera. Ajo që po shohim tani nuk është një situatë e rregulluar, për rrjedhojë krijohen probleme si në Shqipëri ashtu edhe në Mbretërinë e Bashkuar dhe gjithandej. Pra, mendoj se adresimi i disa arsyeve thelbësore se pse njerëzit duan të emigrojnë në numra të mëdhenj, është shumë e rëndësishme.

Bledian Koka: Por z.Smith a mund të ngremë pyetjen se pse nuk janë njerëzit nga Mali i Zi, apo shqiptarët e Kosovës, apo qytetarët e Maqedonisë së Veriut, apo grekët, ata që po vërshojnë drejt Mbretërisë së Bashkuar, por janë vetëm shqiptarët? A është ky një problem në vetëvete?

Henry Smith: Mendoj se rrjedh nga fakti se situata ekonomike këtu në Shqipëri nuk është aq e fortë sa ajo në shtetet fqinje si Mali i Zi, Kosova apo Greqia.

Bledian Koka: Edhe Maqedonia e Veriut.

Henry Smith: Po madje edhe Maqedonia e Veriut. Po mund të ketë sfida ekonomike në ato shtete, ka sfida ekonomike edhe në Mbretërinë e Bashkuar dhe shumë pjesë të tjera të botës, teksa po rikuperohemi nga Covid-19, përballemi me luftën në Ukrainë, që kanë vënë presion në ekonomitë në mbarë botën. Por, mendoj se problemet ekonomike këtu në Shqipëri, nga ata me të cilët kam biseduar, më duken në veçanti të thella dhe prandaj mendoj se kjo po nxit emigracionin e paqëndrueshëm. Them i paqëndrueshëm për ekonominë dhe shoqërinë shqiptare, si edhe për ato vende që po presin shifra të larta të njerëzve në periudha të shkurtra kohore.

Bledian Koka: Si anëtar i Komitetit të Huaj në Parlamentin britanik, cili është opinioni juaj për marrëdhëniet mes Shqipërisë dhe Mbretërisë së Bashkuar në këto momente dhe çfarë mund të bëhet më shumë për t’i përmirësuar ato?

Henry Smith: Mendoj se ajo që është shumë e rëndësishme është se marrëdhëniet mes dy vendeve nuk janë vetëm ato mes dy qeverive, por ato relata janë mes njerëzve po ashtu. Mendoj se janë shumë të rëndësishme marrëdhëniet mes partive që jo domosdoshmërisht janë në qeveri. Partia Demokratike për shembull, mendoj se është shumë e rëndësishme të ketë angazhim me ta edhe pse nuk janë në qeverinë e Shqipërisë në këto momente. Kjo sepse është e rëndësishme të ketë një shkëmbim të gjerë dhe mirëkuptim mes politikanëve e njerëzve në Mbretërinë e Bashkuar dhe politikanëve e njerëzve këtu në Shqipëri.

Bledian Koka: Pra, siç e përmendët, opozita është një tjetër portë relatash mes Mbretërisë së Bashkuar dhe Shqipërisë. A e konsideroni emërtimin e Berisha non-grata nga qeveria si një problem në këto lloj marrëdhëniesh dhe a ishit i vetëdijshëm kur u takuat me Berisha për këtë emërtim?

Henry Smith: Unë e dija për atë status dhe një nga gjërat për të cilat doja të dëgjoj nga z. Berisha ishte opinioni dhe qasja e tij për çështjen ‘non-grata’ me të cilën ai po përballet personalisht. Unë nuk jam një person i përfshirë në procesin gjyqësor, kështu që është e pamundur për mua të gjykoj meritat e këtij vendimi. Ajo që unë jam i interesuar është të dëgjoj disa nga arsyet se pse ka ndodhur kjo gjë. Mendoj se disa nga emërtimet që kemi parë, mbase kanë të bëjnë më shumë me politikën se sa me provat konkrete. Por duke thënë se kjo është përshtypja ime fillestare dhe është diçka për të cilën nuk kam të gjithë informacionin e duhur për të krijuar një opinion të plotë. Megjithatë mua më duket e qartë se shtrirja e liberalizimit të demokracisë në Shqipëri mund të shkojë shumë më larg. Dhe se do të përfitonte nga të qënurit shumë më të hapur dhe me qasje të lira ndaj procesit demokratik, në vend që ti etiketojmë njerëzit me akuza për përfitime politike.

Bledian Koka: Por disa kritikë këtu në Shqipëri, në Tirana veçanërisht, pyesin se si është e mundur që një deputet i parlamentit britanik të takojë një person që është emërtuar ‘non-grata’ nga vendi i tij? Si i përgjigjeni kësaj?

Henry Smith: Unë po takoj shumë njerëz këtu në Shqipëri, jam i etur për të marrë një varësi këndvështrimesh. Ajo që është tepër e rëndësishme në një demokraci të shëndoshë, është që të ketë një opozitë të shëndoshë dhe një alternativë të zbatueshme ndryshe nga programi i qeverisë. Kjo vlen për çdo shtet demokratik. Unë mendoj se nëse kjo gjë katalizohet, nëse kjo gjë parandalohet, është dëmtuese jo vetëm për demokracinë, por po dëmtojnë gjerësisht ekonominë e vendit dhe marrëdhëniet ndërkombëtare. Pra, unë jam këtu për të dëgjuar varietetin e këndvështrimeve në Shqipëri dhe për t’u përpjekur të bëj atë që mundem për të inkurajuar një proces demokratik të shëndoshë dhe të hapur.

Bledian Koka: Thjesht një pyetje të fundit për non-grata. Z.Berisha ka deklaruar disa herë se edhe herën e parë kur SHBA e emërtoi non-grata por edhe herën e dytë kur qeveria britanike, Ministria e Brendshme në këtë rast e emërtoi non-grata, në të dy rastet nuk janë deklaruar atij apo publikut prova që tregojnë se pse është marrë ky vendim. Ju përmendët më herët se më shumë se një proces I bazuar, ai është një vendim politik. Çfarë mund të kuptojmë në këtë rast kur ju thoni se ai ishte vendim politik? Çfarë duhet të kemi parasysh?

Henry Smith: Mendoj se nëse dikush do të akuzohet për keqbërje duhet të ketë prova për këtë gjë dhe duhet të ketë një proces të pavarur gjyqësor, i cili rishikon këto prova dhe vendos nëse dikush është fajtor për atë që akuzohen apo jo. Mendoj se është e rëndësishme jo vetëm të akuzosh dikë për diçka, por nëse do ta bëni këtë gjë duhet të pasohet me provat dhe procesin e pavarur juridik që më pas vendos besueshmërinë e këtyre provave. Pa këtë gjë, shqetësimi është se mbase mund të jetë për politikën dhe jo për kuptimin e vërtetë nëse një krim është kryer apo jo.

Bledian Koka: A ka ndonjë mundësi që ju apo ndonjë komision tjetër në parlamentin britanik, të kërkojë informacion se si është marrë ky vendim për z.Berisha? a është e mundur?

Henry Smith: Ajo që unë do të rekomandoja, ajo që unë i thashë z. Berisha më herët sot, është se nëse ai ndihet se Ministria e Brendshme britanike e ka emërtuar gabimisht si dikush që nuk i lejohet të hyjë në Mbretërinë e Bashkuar, ai duhet të ngrejë një apel formal kundër atij vendimi në mënyrë që të shqyrtohen provat dhe të rishikohet vendimi, nëse ishte një vendim i drejtë apo jo.

Bledian Koka: A mund të rishikohet ky vendim?

Henry Smith: Njerëzit kanë të drejtë të apelojnë nëse një vendim është marrë kundër tyre në baza emigracioni. Nëse një akuzë është ngritur nëse ata duhet të hyjnë në vend, atëherë është e rëndësishme që provat të shqyrtohen në një mënyrë të pavarur.

Bledian Koka: Cilat ishin temat kryesore të diskutimit tuaj me z.Berisha?

Henry Smith: Ai ishte shumë i shqetësuar për statusin që i është dhënë, por gjithashtu unë mendoj se ishte e nevojshme të diskutonim se si Partia Demokratike, përpara zgjedhjeve vendore në Maj, kanë kaluar një proces primaresh për të zgjedhur kandidatët e tyre, gjë që unë mendoj se është inkurajuese. Është një proces i hapur që nënkupton se kandidatët kanë një gamë të gjerë të njerëzve që kanë vendosur se kush do t’i përfaqësojë. Mendoj se ky është mjaft interesante dhe një zhvillim premtues këtu në Shqipëri.

Bledian Koka: Gjatë dy viteve të fundit, Partia Demokratike në Shqipëri ka hyrë në një proces ripërtëritje, veçanërisht në fushën ideologjike dhe ata po shohin gjithnjë e më shumë drejt konservatorizmit. Çfarë do t’i sugjeronit Partisë Demokratike në këtë drejtim dhe çfarë mund të bëhet më tej për të forcuar marrëdhëniet mes Partisë konservatore në Mbretërinë e Bashkuar dhe Partisë Demokratike në Shqipëri.

Henry Smith: Parimet e mia janë parime konservatore, ky është sfondi im politik. Unë besoj në shtetin e vogël, unë besoj tek taksat e ulëta dhe unë besoj tek politikat që fuqizojnë familjen, kombin. Personalisht mendoj se të gjitha këto janë pozitive për një shoqëri. Këshilla ime për çdo parti konservatore që kërkon zgjedhjen është të ofrojë një alternativë të qartë ndaj asaj që ka për të ofruar. Mendoj se nëse ofrohet një alternativë e qartë atëherë partia ka më shumë gjasa të jetë e suksesshme.