Ekipi kombëtar i Turqisë humbi shansin e kualifikimit historik në gjysmëfinalen e Europianit të futbollit teksa u mund me rezultatin e ngushtë 2 me 1 nga Holanda. Por golin që nuk arritën ta bënin dot të zgjedhurit e Montelës, e realizuan dy kompani turke në Shqipëri.

Madje në minutat shtesë. Dhe ky ishte një gol me vlerë 30 milionë euro.

Në mars të vitit 2021, qeveria shqiptare tenderoi për herë të parë ndërtimin e tunelit të Llogarasë me fond limit 19 miliardë lekë ose 190 milionë euro me kursin e sotëm. Në tender u paraqitën 6 oferta ku më e ulëta ishte ajo e kompanisë shqiptare Gjoka Konstruksion me 14 miliardë lekë ose 140 milionë euro. Por ministria e Infrastrukturës e anulloi tenderin me arsyen zyrtare se asnjëra nga ofertat nuk ishte e përshtatshme.

Tuneli i ritenderua në korrik të vitit 2021. Qeveria shpalli fitues të garës bashkimin e dy kompanive turke, por këtë herë me vlerën 17 miliardë lekë ose 170 milionë euro. Pra 30 milionë euro më shumë se oferta në tenderin e parë që u anullua. Ajo që ndodhi më pas është manual i pastër brokerimi në punët publike.

Kapitali analizoi bilancet e shoqërisë ndërtuese të tunelit të Llogarasë nga fillimi i punimeve në vitin 2021 dhe deri në fund të vitit të kaluar. Numrat e bilancit janë reflektim i pastër i asaj që ndodhi me dy tenderat.

Në vitin 2021 shoqëria Intekar-ASL faturoi 5.85 milionë euro të ardhura nga buxheti i shtetit për ndërtimin e tunelit. Në po të njëjtin vit shpenzimet totale të saj ishin 4.7 milionë euro, ndërsa diferenca prej 1.1 milionë euro ishte fitimi.

Por nga 4.7 milionë euro shpenzime, 99.9 për qind ishin të klasifikuara në zërin e shpenzimeve të tjera. Këto janë nënkontraktimet. Pra praktikisht kompania vetëm ka marrë para nga shteti dhe ka nënkontraktuar punën.

E njëjta situatë rezulton edhe në vitin e dytë të ndërtimit. Për vitin 2022, shoqëria Intekar-ASL faturoi 53 milionë euro të ardhura nga buxheti i shtetit. Shpenzimet totale të saj ishin 43.5 milionë euro. Diferenca prej 9.4 milionë euro ishte fitimi i realizuar nga kompania. Edhe në këtë vit nga 43.5 milionë euro shpenzime totale, 43 milionë euro ishin sërish në zërin e shpenzimeve të tjera. Pra 99 për qind nënkontraktim.

Për vitin e tretë të operimit, kompania faturoi 73 milionë euro nga shteti. Shpenzimet totale të saj rezultuan 60 milionë euro dhe diferenca prej 13 milionë eurosh ishte fitimi. Sërish edhe në këtë bilanc kompania klasifikoi në zërin e shpenzimeve të tjera, 58.5 milionë euro ose 97.5 për qind e totalit të shpenzimeve.

Numrat e tregojnë të gjithë historinë. Në tre vitet 2021-2023, kompania ndërtuese e tunelit ka shpenzuar gjithsej për rrogat e punëtorëve të saj që po ndërtojnë veprën vetëm 2.1 milionë euro ose 1.6 për qind e totalit të të ardhurave të faturuara nga shteti. Për të kuptuar se çfarë do të thotë kjo mjafton vetëm një krahasim me një tjetër kompani turke, në një tjetër vepër të madhe publike në Shqipëri.

Në vitin 2009, konsorciumi turko-amerikan Bechtel-Enka, që ndërtoi rrugën e Kombit, shpenzoi 53 milionë euro si rroga për punonjësit e saj ose 16.5 për qind të të ardhurave dhe nënkontraktoi vetëm 39 milionë euro punime tek të tretët ose rreth 12 për qind të të ardhurave. Këto diferenca kanë vetëm një arsye. Bechtel-Enka ndërtonte vet kurse Intekar-ASL thjesht nënkontrakton. Për ironi tek kompania, që dha ofertën më të ulët në tenderin e parë të anulluar, të cilën e detyruan të tërhiqej.

Dhe tani llogaria e tarifës së suksesit. Në tre vitet e operimit të tij, konsorciumi turk ka regjistruar 24 milionë euro fitime. Bilanci i 2024-ës duhet ende të mbyllet. Por ruajtja e raporteve tregon se fitimi total i Intekar-Asl në tunelin e Llogarasë do të shkojë rrumbullak 30 milionë euro. Pikërisht sa diferenca mes vlerës me të cilën këto dy kompani fituan kontratën dhe ofertës më të ulët në tenderin e parë të anulluar.

Pra, me pak fjalë, ajo që ka ndodhur është kjo. Tuneli i Llogarasë u ndërtua nga kompania që dha ofertën 140 milionë euro në tenderin e parë të anulluar. Vetëm me një ndryshim. Qytetarët shqiptarë paguan 170 milionë euro, pasi 30 milionë shkuan si divident në Ankara.

Kjo është tarifa më e madhe e suksesit që është regjistruar ndonjëherë në një punë publike në Shqipëri. Një gol 30 milionë euro, që u gatua në hotelet e Ankarasë. Atëherë kur qeveria udhëtonte shpesh në viset e Anadollit duke i thënë popullit se ishte me mision patrotik për të gjetur vaksinat.