Brussels Morning 

Në tetor të vitit 2023, znj. Ursula von der Leyen, Presidente e Komisionit Europian, gjatë vizitës së saj në Tiranë, deklaroi se Shqipëria, nën drejtimin e Edi Ramës është në rrugën e duhur për t'u anëtarësuar në Bashkimin Europian, duke nënvizuar se zgjerimi është përparësi kryesore e Brukselit. 

Pyetja logjike që ngrihet është se në çfarë kushtesh promovohet ky zgjerim, kur vërehet korrupsioni i përhapur, shkelja e të drejtave të njeriut, krimi i organizuar dhe mungesa e plotë e respektimit të të drejtave civile. Europa nuk mund të sakrifikojë edhe një herë idealet e saj për hir të ngritjes politike të profilit të lidershipit të saj.

Për këtë arsye, duke kërkuar një këndvështrim tjetër për situatën aktuale politike në Shqipëri, u krye një hulumtim i gjithanshëm, i cili do të publikohet me pjesë. Ky hulumtim publikohet fillimisht me intervistën e ish-presidentit Sali Berisha, një lider i natyrshëm i politikës shqiptare, i cili ndodhet në arrest shtëpie që prej 30 dhjetorit të vitit 2023.

Gjatë karrierës politike, ai ka qenë Kryetar, përfaqësues i Partisë Demokratike dhe deputet. Ish-president i Shqipërisë (1992-1997), ish-kryeministër i Shqipërisë (2005-2013), doktor në Spitalin Universitar "Nënë Tereza" dhe pedagog dhe profesor në Fakultetin e Mjekësisë.

ANGELOS KASKANIS: Zoti President, le të fillojmë me disa aspekte të jetës suaj para politikës, sidomos gjatë viteve të universitetit. Si e perceptonit shoqërinë shqiptare në atë kohë?

SALI BERISHA: Pas përfundimit të studimeve universitare u emërova lektor në Fakultetin e Mjekësisë për fiziologjinë patologjike dhe kardiolog në klinikën e kardiologjisë. Isha shumë i apasionuar pas profesionit dhe kërkimit shkencor. Disa nga këto punime kërkimore janë botuar në revista serioze të kardiologjisë si punime novatore në Mbretërinë e Bashkuar, Francë, si edhe janë ribotuar në SHBA, etj.

Por në atë kohë Shqipëria ishte vendi me diktaturën më të keqe në Europë. Ndryshe nga vendet e tjera ish-komuniste, shqiptarët u përballën me një diktaturë të trefishtë, me diktaturën e terrorit komunist, me kasaphanën e luftës së klasave; diktaturën e urisë dhe mjerimit; dhe diktaturën e izolimit dhe indoktrinimit të thellë. Në këto rrethana, pas vdekjes së diktatorit Hoxha dhe pasi ndryshimet që prisnim nuk u realizuan, vendosa të dal kundër regjimit. Duke dalë nga guaska e konformizmit akademik apo intelektual, kisha arritur në përfundimin se konformizmi i diktaturës ishte një mbështetje e çmuar për regjimin. Në këtë kuadër, fillova të kërkoj në grumbullime e takime fillimin e heqjes së hiperkolektivizimit si faktori kryesor i mjerimit tiranizues. Kërkova heqjen e censurës, lirinë e mendimit dhe lëvizjes e pluralizmin politik. Më botuan në disa artikuj në gazetat e kohës, të ndikuar nga glasnosti i Gorbaçovit. Në shkrimet e mia dhe në një takim me diktatorin Ramiz Alia, kërkova gjithçka që kishin kërkuar disidentët në vendet ish-komuniste, nga Karta 77 e Havelit deri te ekoglaznosti i Zhelevit. Në të gjitha veprimet e mia u frymëzova nga Andrej Sakharovi. Kjo, së pari sepse ai erdhi në politikë jo nga shkenca sociale, dhe kishte braktisur të vërtetat e fizikës për disa të vërteta më të mëdha që ishin liria dhe të drejtat e njeriut. Dhe së dyti, sepse ai nuk u largua nga vendi i tij dhe unë isha betuar të mos largohesha nga Shqipëria.

ANGELOS KASKANIS: Në dhjetor të vitit 1990 ju mbështetët demonstratat dhe të rinjtë, studentët. Cili ka qenë raporti juaj me ta gjatë gjithë këtyre viteve në politikë?

SALI BERISHA: Bashkë me studentët, themeluam Partinë Demokratike dhe mposhtëm diktaturën me votë, duke ndërtuar një marrëdhënie të hapur dhe bashkëpunuese gjatë gjithë kësaj periudhe. Ata ishin mendjehapur dhe kjo është jashtëzakonisht e rëndësishme për reformat dhe suksesin e tyre.

ANGELOS KASKANIS: Gjatë pesë viteve të presidencës suaj, cili ishte shqetësimi juaj kryesor politik për Shqipërinë dhe cili ishte vizioni juaj?

SALI BERISHA: Shqipëria në vitin 1992 ishte vendi i tretë më i varfër në planet me 204 dollarë në vit për person, vendi më i izoluar dhe më i hiperkolektivizuar. Hapja e vendit, vendosja në shinat e integrimit euroatlantik, ndërtimi i shtetit ligjor dhe i ekonomisë së tregut... Jam përpjekur të ndërtoj marrëdhënie miqësore bashkëpunimi me fqinjët. Unë i kam vlerësuar shumë marrëdhëniet me fqinjët dhe sidomos me Italinë, një vend që i ka dhënë një ndihmë të madhe Shqipërisë pas rënies së perdes së hekurt. Pikërisht për këto përpjekje është dhënë nga presidenti Skalfaro Cavaliere dekorata e ‘Kryqit të nderit të Republikës Italiane’.

Por shtoj këtu se pavarësisht sfidave të pashmangshme me të gjitha vendet fqinje, kam punuar fort për një marrëdhënie fqinjësie të mirë dhe miqësore me Greqinë, një vend i cili i ka dhënë një ndihmë të çmuar edhe Shqipërisë. Ishte kënaqësi që nënshkrova së bashku me presidentin Stefanopulos dokumentin më të rëndësishëm në historinë e marrëdhënieve midis dy vendeve tona, Traktatin e Miqësisë dhe Bashkëpunimit mes dy vendeve në mars të vitit 1996. Si kryeministër, nënshkrova marrëveshjen e detit me qeverinë e Karamanlisit, e cila për mendimin tim ishte një histori fituese.

ANGELOS KASKANIS: Si kryeministër i Shqipërisë, cilat reforma të qeverisë suaj ishin më të rëndësishmet për forcimin e ekonomisë së Shqipërisë?

SALI BERISHA: "Terapia e shokut", privatizimi i tokës, banesave dhe objekteve industriale, vendosja e tokave – ndër më të ulëtat në botë, lufta e suksesshme kundër korrupsionit, tërheqja e investimeve të huaja, mendoj se ishin vendimtare në suksesin ekonomik të Shqipërisë. Ju kujtoj këtu se në vitin 2008, në një hap gjigant, Shqipëria kaloi realisht nga grupi i vendeve me të ardhura të ulëta në grupin e vendeve me të ardhura të mesme të larta.

ANGELOS KASKANIS, koment: Pavarësia e Kosovës. Shqiptarët në Maqedoninë e Veriut, Mali i Zi. Kriza financiare e Greqisë.

SALI BERISHA: Të gjitha këto zhvillime për shqiptarët në rajon janë hapa të mëdhenj për lirinë e tyre dhe i kanë dhënë rajonit zhvillim dhe stabilitet më të madh. Kriza financiare greke me reformat e ndërmarra dhe mbështetjen e BE-së tani është arkivuar.

ANGELOS KASKANIS: Sipas Euroneës, lufta kundër korrupsionit ka qenë problemi kryesor i Shqipërisë postkomuniste. Vendi, nën qeverisjen e zotit Rama, është karakterizuar si një shtet i kapur dhe i varur nga krimi i organizuar ndërkombëtar. A ka të ardhme në Europë për këtë Shqipëri?

SALI BERISHA: Korrupsioni është një fenomen pantotenik dhe është matrica kryesore e të gjitha plagëve të një shoqërie në vlerësimin tim, kur nuk luftohet, kthehet në sistem.

Lufta kundër korrupsionit ka qenë një nga betejat më të rëndësishme dhe më të suksesshme të jetës sime, këtë luftë e bazova së pari te transparenca.

1. Krijuam një Task Forcë të kryesuar nga kreu i Këshillit të Ministrave, detyra e së cilës ishte të bënte transparente çdo proces dhe çdo procedurë nëpërmjet reformave. Kujtoj këtu se në kuadër të kësaj lufte për transparencë, kjo Task Forcë bëri një sërë reformash të thella dhe të suksesshme, ndër të cilat kujtoj ngritjen e të parit "One stop shop" për regjistrimin e biznesit dhe për lejet dhe licencat në Shqipëri; ngritja e një sistemi dixhital të certifikuar nga Banka Botërore dhe rekomandimi i vendeve të tjera për dixhitalizimin e plotë të gjendjes civile; pranimet në universitet; dhe krijimi dhe inaugurimi i "portalit e-Albania"; instalimi në Shqipëri për herë të parë në botë i një sistemi të plotë dixhital të prokurimit publik, një sistem i certifikuar nga Banka Botërore dhe i rekomanduar për përdorim edhe në vende të tjera. Për të gjitha këto reforma të suksesshme në tërësi, por në veçanti për sistemin dixhital të prokurimit publik, Shqipëria mori në vitin 2010 nga OKB çmimin e dytë në botë për transparencën duke arritur në pragun e Sfidës së Mijëvjeçarit. Duke dyfishuar të ardhurat duke përgjysmuar tAngelos Kaskanissat, dyfishuar pagat dhe pensionet, në vitin 2008 Shqipëria arriti në një hap gjigant të kalojë nga grupi i vendeve me të ardhura të ulëta në grupin e vendeve me të ardhura mesatare të larta. Në vitet 2005-2013 kam ndërtuar dhe rikonstruktuar 11,300 km rrugë, mijëra objekte publike, shkolla, spitale, ujësjellës etj, etj. Por krahas kësaj Task Force kemi bërë edhe këto:

2. Në Prokurorinë e Tiranës u krijua një njësi e përbashkët për luftën kundër krimit ekonomik dhe korrupsionit, e drejtuar nga një prokuror dhe e përbërë nga punonjës të policisë kriminale, të shërbimeve të informacionit, doganave dhe tatimeve. Kjo njësi ka arritur rezultate mbresëlënëse në luftën kundër korrupsionit. Me ardhjen në pushtet të Edi Ramës dhe reformës në drejtësi, kjo njësi u zëvendësua nga prokuroria e posaçme e SPANGELOS KASKANIS-ut. Krahasimi i rezultateve të njësisë së përbashkët me SPANGELOS KASKANIS-un tregon se sot numri i çështjeve të të dënuarve për korrupsion është ulur me më shumë se tri herë dhe kjo vetëm për shkAngelos Kaskanis të kontrollit politik nga Edi Rama të prokurorisë speciale. Sot korrupsioni drejtohet nga Edi Rama, për të dhe ministrat e tij nuk ka ligj për konfliktin e interesit, çdo ditë, ai dhe ministrat e tij, ndajnë fondet dhe pasuritë publike me familjarët dhe rrethin e tyre.

ANGELOS KASKANIS: Sot jeni kryetar i opozitës dhe kryetar de facto i partisë. Jeni përballë akuzave për korrupsion dhe bashkëpunim me krimin e organizuar. A besoni se sistemi i zotit Rama kishte nevojë për një fytyrë për t'i mbyllur gojën opozitës dhe për t'ju vendosur si të burgosur në të njëjtën shoqëri demokratike për të cilën keni luftuar?

SALI BERISHA: Ky është një veprim i qartë politik. Me datën 20 tetor 2023, prokuroria politike vendosi arrestimin e dhëndrit tim, urdhrin e ndalimit tim për të dalë jashtë vendit dhe detyrimin për paraqitje në polici. Prokuroria dhe gjykata speciale i shpallën këto masa pa na pyetur një herë për këtë çështje dhe në rastin tim në kundërshtim flagrant me Kushtetutën pa marrë miratimin paraprak të Kuvendit. Unë dhe dhëndri im jemi në arrest shtëpie si persona nën hetim. Në vitin 2020, Edi Rama, pas vitesh e vitesh kontrolli të çdo vendimi që kam marrë dhe qeverisë sime, dhe duke mos konstatuar asnjë shkelje ligjore, urdhëroi kryetarin e grupit të tij parlamentar socialist, Taulant Ballën, të dorëzonte një kallëzim të rremë në prokurori për dosjen e klubit sportiv Partizani, e cila është një piramidë e vërtetë gënjeshtrash.

Pas katër vitesh hetim, prokuroria politike nuk ka gjetur asnjë fakt apo dokument që të më fajësojë mua dhe dhëndrin tim. Bëhet fjalë për një proces ligjor njohjeje dhe marrjeje, nga 300 pronarë të ligjshëm, të tokave të konfiskuara nga regjimi komunist dhe ushtrimin, nga këta pronarë në përputhje me ligjin, të të drejtave të tyre mbi objektet e ndërtuara në këtë pronë. Një nga 300 pronarët është dhëndri im që ka marrë 410 m2 tokë të trashëguar nga gjyshërit.

Asnjë nga punonjësit e administratës, të pushtetit të majtë apo të djathtë, që kanë firmosur ndër vite këtë proces, nuk janë aktualisht në ndjekje penale. Kjo sepse ata kanë zbatuar vetëm ligjin. Firma i Sali Berishës nuk ekziston në asnjë dokument të njohjes, marrjes së pronave apo parablerjes së objekteve të ndërtuara në tokën e pronarëve.